Het was een enorme schrik, toen in 1985 bevestigd werd dat er een gat in de ozonlaag zat. Met man en macht probeerden wetenschappers het probleem te herstellen. En met succes, is in een nieuwe studie vrijwel zeker bevestigd. 

Al in 2016 waren er tekenen dat de ozonlaag zich begon te herstellen. Die studie werd gedaan door een team van het prestigieuze Massachusetts Institute of Technology (MIT) in de Verenigde Staten. In een nieuwe studie, eveneens uitgevoerd door een MIT-team, worden die vermoedens bevestigd. 

Waarom is de ozonlaag ook alweer belangrijk?

Als de aarde geen ozonlaag zou hebben, zou de uv-straling van de zon nog schadelijker zijn dan hij al is. Met name de hoeveelheid zogeheten uv-B-straling die op de aarde valt, is afhankelijk van de dikte van de ozonlaag. Die straling komt niet door glas heen, maar penetreert wel de hoornlaag en de opperhuid. Eenmaal daar kan hij kan hij de stamcellen in de basaallaag raken en zo huidkanker veroorzaken. 

Oorzaak van het gat 

Dat de ozonlaag er niet goed voor stond, werd in de jaren tachtig meer dan duidelijk. Wetenschappers publiceerden in Nature dat het gat begon te groeien, specifiek op het zuidelijk halfrond. Uit onderzoek bleek dat met name chloorfluorkoolstofverbindingen (cfk’s) verantwoordelijk waren voor het gat, stofjes die je voorheen in spuitbussen en bijvoorbeeld de koelmiddelen van koelkasten vond. 

In 1989 werd het Montrealprotocol van kracht, waarin wereldwijd het gebruik van cfk’s werd verboden. Deze wereldwijde ban had effect. Wetenschappers merkten op dat het gat zich langzaam maar zeker begon te herstellen. 

Herstel van de ozonlaag 

De signalen van herstel waren er dus al eerder, maar deze nieuwe studie bewijst voor het eerst dat dat echt komt door de afname van cfk-gebruik. “De conclusie is, met 95 procent zekerheid, dat het gat zich herstelt. Wat geweldig is. En het laat ook zien dat we wel degelijk milieuproblemen kunnen oplossen”, vertelt onderzoeker Susan Solomon van MIT in een persbericht. Het was onder andere dankzij haar bevindingen dat het Montrealprotocol werd opgesteld. 

Menselijke invloed 

Maar hoe weten we zo zeker dat het Montrealprotocol de oorzaak is van het herstel? Het is immers heel ingewikkeld om de exacte effecten van specifieke interventies te meten. Daarom maakten Solomon en hoofdonderzoeker Peidong Wang ‘parallel-werelden’. In deze computersimulaties bootsten ze de atmosfeer van onze wereld na, maar met verschillende startomstandigheden.

In de ene wereld was er bijvoorbeeld geen toename van broeikasgassen of ozonafbrekende stoffen. Als er dan toch veranderingen optraden in de ozonlaag, moest dat komen door bijvoorbeeld natuurlijke veranderingen in het weer. In andere simulaties lieten ze alleen broeikasgassen toenemen of stoffen die de ozonlaag aantasten. 

Voor alle simulaties brachten ze van maand tot maand in kaart wat er gedurende meerdere decennia met de ozonlaag gebeurde. Zo konden ze een ‘vingerafdruk’ ontdekken, een term waarvoor de fysicus Klaus Hasselmann in 2021 een Nobelprijs won. Hij ontwikkelde deze onderzoeksmethode om de exacte invloeden van specifieke klimaatfactoren te bepalen, waaronder menselijk handelen. 

De vingerafdruk 

En wat was de vingerafdruk? De afname van ozonafbrekende stoffen. Uit hun modellen bleek dat er maar een heel kleine kans was dat het herstel door andere variabelen kwam. “Dat geeft ons ook het vertrouwen dat we milieuproblemen kunnen oplossen”, zegt hoofdonderzoeker Wang. 

De verwachting is dat het gat in de ozonlaag zich voorgoed gaat dichten. “Zo rond 2035 zouden we zomaar een jaar kunnen zien dat er helemaal geen gat boven Antarctica meer te zien is”, vertelt Solomon. “Sommigen van ons zullen het volledig zien verdwijnen. En dat hebben hebben mensen voor elkaar gekregen.” 

Bron: Nature

Beeld: cgdeaw/Getty Images

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!