Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!
Aan de Universiteit van Stockholm is een meer dan miljoen jaar oude mammoetkies onderzocht. Nooit eerder bestudeerden onderzoekers DNA dat zo oud is.
DNA breekt redelijk snel af, maar onder ideale – lees, zeer koude – omstandigheden kan het honderdduizenden jaren meegaan. Nu hebben wetenschappers aan de Universiteit van Stockholm DNA geïsoleerd en bestudeerd dat maar liefst 1,2 miljoen jaar oud is. Het erfelijk materiaal is afkomstig van een mammoetkies die in de jaren zeventig is ontdekt bij rivier de Krestovka in Siberië.
De studie, die deze week in Nature is gepubliceerd, geeft niet alleen een nieuw inzicht in de evolutionaire geschiedenis van de mammoet, maar onthult ook een geheel onbekende afstamming.
Lees ook:
Krestovkamammoet
Enkele miljoenen jaren geleden heerste de steppemammoet over Oost-Siberië. Uit deze soort ontstond later de wolharige mammoet waarvan de laatste populatie zo’n 4000 jaar geleden uitstierf. Het huidige onderzoek voegt nu een interessante vertakking toe aan de mammoetstamboom. Er blijken namelijk destijds niet één, maar minstens twee genetische mammoetlijnen in Oost-Siberië geleefd te hebben. Onderzoek liet zien dat een mammoetkies die wel wat op die van de steppemammoet lijkt, eigenlijk toebehoort aan de Krestovkamammoet – die zo wordt genoemd omdat hij nog geen officiële soortnaam heeft.
De wolharige en de ‘nieuwe’ Krestovkamammoet zouden geregeld hebben gepaard met elkaar. Daaruit ontstond een genetische hybride: de grotere Amerikaanse mammoet. Het is niet de eerste keer dat wetenschappers denken dat de wolharige ‘het’ met andere soorten deed; al in 2011 opperden onderzoekers al dat hij gerust met diezelfde Amerikaanse mammoet paarde, met bastaards tot gevolg. Nu blijkt dus dat die Amerikaanse mammoet zelf al een bastaard was van de steppemammoet en de Krestovkamammoet.
Hoewel de stamboom van de mammoet hiermee is uitgebreid, is hij volgens paleontoloog Dennis Voeten (niet betrokken bij de studie) waarschijnlijk nog incompleet. “Er zal meer onderzoek nodig zijn om de stamboom van alle mammoetsoorten volledig te krijgen. Hoewel er relatief veel mammoetfossielen bekend zijn en gevonden worden (zelfs in Nederland!), blijft fossilisatie een relatief zeldzaam proces. Dit betekent dat niet alle uitgestorven soorten in dezelfde mate vertegenwoordigd zijn in het fossielenbestand. Van de zeldzamere soorten is het daarom veel lastiger om informatieve fossielen te vinden en classificeren.” Voeten sluit dan ook niet uit dat er minder of juist meer mammoetsoorten moeten hebben bestaan dan vandaag de dag wordt aangenomen.
Oud DNA
Wat het onderzoek volgens de paleontoloog vooral interessant maakt, is het feit dat de wetenschappers het tot nu toe oudste DNA beschikbaar wisten te maken voor genetische vergelijking. “Deze methodologische mijlpaal is wat mij betreft de grootste ontdekking in het onderzoek en zal waarschijnlijk ook dankbaar voor andere paleogenetische projecten worden overgenomen.”
“Dit is een methodologische mijlpaal”
Dennis Voeten
Bij het isoleren van het DNA uit de miljoen jaar oude mammoetkies stonden de Zweedse onderzoekers voor twee belangrijke uitdagingen: er was veel minder DNA aanwezig dan in modern materiaal en het DNA was maar heel fragmentarisch bewaard gebleven. Dat betekent dat het team uiterst voorzichtig en hygiënisch te werk moest gaan om besmetting met modern DNA te voorkomen.
Voeten: “Ook konden de verkregen DNA-patronen niet eenvoudig naast elkaar gelegd worden. Er waren krachtige, statistische vergelijkingsmethoden nodig om uit die miljoenen stukjes erfelijk materiaal de meest waarschijnlijke volgorde van bewaarde fragmentjes te herleiden. Hoewel er altijd delen ontbreken, kunnen er zo op basis van de overlap van aanwezige DNA-fragmenten toch conclusies getrokken worden over de verwantschappen en bepaalde aanpassingen van uitgestorven dieren.”
Bronnen: Nature, Gizmodo, New Atlas, Dennis Voeten
Beeld: Beth Zaiken/CPG