26 september 2025 09:00
Twee nieuwe studies kwamen tot vergelijkbare conclusies: het zeeleven maakt dankbaar gebruik van oorlogsrommel die op de zee- of rivierbodem ligt, ook al bevat die in sommige gevallen giftige stoffen.
In de Oostzee leeft er meer zeeleven op gedumpte oorlogsmunitie dan op het sediment eromheen. Die conclusie trekken onderzoekers nadat ze de locatie in kaart brachten met een op afstand bestuurbare onderzeeër. Dat het ecosysteem gebaat kan zijn bij overblijfselen uit de oorlog, zien we ook in de Potomacrivier in de Amerikaanse staat Maryland (foto bovenaan).
Lees ook:
In oktober 2024 werd een grote munitiedumpplaats ontdekt in de Lübeckerbocht in de Oostzee. Het gaat om kernkoppen van kruisraketten die door nazi-Duitsland werden gebruikt. Dat klinkt niet als een gezellig huisje, maar toch leven er zo’n 43.000 organismen per vierkante meter op die raketten. Het omliggende sediment was met ongeveer 8.200 organismen per vierkante meter veel minder dichtbevolkt.
Dat is opvallend, want de kernkoppen stoten nog steeds explosieve stoffen uit, zoals TNT en RDX. Op sommige plekken in zeer lage concentraties van slechts 30 nanogram per liter, maar elders liep dat op tot 2,7 milligram per liter. En dat is volgens de onderzoekers potentieel dodelijk voor het zeeleven.
Tegelijkertijd weten we dat veel organismen een hard oppervlak nodig hebben om zich op te vestigen, zoals mosselen. Kleine vissen gebruiken het harde substraat om in te schuilen. Elders in de baai vind je ook extreem hoge concentraties zeeleven op natuurlijke, harde oppervlaktes. Het lijkt er dus op dat de voordelen van de harde munitie opwegen tegen de nadelen van de giftige stoffen.
Wel zagen de onderzoekers dat de meeste organismen op de hulzen leven, en niet op het explosieve materiaal. Wellicht probeerden organismen op die manier de inname van giftige stoffen te beperken, zo speculeren de onderzoekers.
De aanwezigheid van munitie op de zeebodem lijkt dus vrij positief. Maar, zo stellen de onderzoekers, het zou beter zijn voor het ecosysteem als we de munitie zouden vervangen voor een veilig, kunstmatig oppervlak.
De baai in de Oostzee is ongetwijfeld niet de enige plek waar overblijfselen uit de oorlog een rol in het mariene ecosysteem zijn gaan spelen. Tot 1972 werden ongebruikte explosieven regelmatig gedumpt in zee.
Een bekende locatie in de Verenigde Staten is Mallows Bay, een kleine baai van de rivier de Potomac. Daar ligt een groot scheepskerkhof van 147 wrakken. De schepen werden tijdens de Eerste Wereldoorlog gebouwd, maar eind 1920 bewust in brand gestoken en gedumpt.
Op en rondom hun wrakken heeft zich de afgelopen honderd jaar een enorme variëteit aan wilde dieren gevestigd, zoals visarenden en de Atlantische steur. Ook daar lijken dus de brokken die mensen achterlieten na een oorlog de natuur een handje te helpen.
Deze zogenaamde Ghost Fleet is nu door onderzoekers van Duke University (VS) volledig in hoge resolutie in beeld gebracht. Ze hopen dat deze kaart gebruikt kan worden voor toekomst archeologisch, ecologisch en cultureel onderzoek.
Bronnen: Communications Earth & Environment, EurekAlert!, Scientific Data
Beeld: Amaury Laporte/Wikimedia Commons
Duik in de wereld van wetenschap, technologie en ruimtevaart met KIJK! Ontdek de meest fascinerende achtergronden, baanbrekende ontwikkelingen en de spannendste verhalen uit de ruimte.
Wil jij niets missen én profiteren van een scherpe aanbieding? Word nu lid van KIJK en lees meer voor minder!
