‘Zuur zeewater maakt slappe schubben’

Karlijn Klei

21 December 2019 13:00

zuur

De kalkhoudende ‘schubben’ van haaien lijken in zeewater met een lagere pH sneller te slijten dan in normaal, minder zuur zeewater.

Het is één op een lange lijst van schadelijke effecten van de toenemende concentratie koolstofdioxide (CO2) in onze atmosfeer: oceaanverzuring. Een deel van het broeikasgas komt namelijk in zee terecht, waar het na een reeks chemische reacties de pH-waarde van het oorspronkelijk licht basische water doet dalen. Anders gezegd: hoe meer CO2, hoe zuurder de zeeën.  

Eerder onderzoek heeft aangetoond dat die verzuring een nadelig effect kan hebben op het mariene leven. Nu blijkt dat ook haaien er mogelijk last van hebben. De lagere pH-waarde zou hun speciale, kalkhoudende schubben namelijk aantasten, zo schrijven onderzoekers van de Zuid-Afrikaanse Stellenbosch Universiteit in vakblad Scientific Reports – met alle gevolgen van dien.

Lees ook:

Kleine bodemhaai

Het team onderzocht het effect van acute en chronische blootstelling aan ‘verzuurd’ zeewater op de zogenaamde pofadderschaamhaai (Haploblepharus edwardsii). Deze kleine bodemhaai, deel van de kathaaien-familie, leeft in oppervlakkige wateren langs de kust van Zuid-Afrika.

De onderzoekers stelden 66 van de haaitjes bloot aan acute verzuring. Hiervoor verbleef de helft gedurende anderhalf, 3, 6 of 24 uur in een ‘zure’ tank (pH 7,3), terwijl de rest (de controlegroep) dezelfde perioden in tanks met ‘normaal’ zeewater doorbracht (pH 8,0). Voor het chronische experiment werden 13 haaien gedurende 4, 6 of 9 weken aan dezelfde omstandigheden blootgesteld.

Twee pofadderschaamhaaien (Haploblepharus edwardsii) voor de kust van Kaapstad.

‘Broze haaienhuid’

Hoewel de acute behandelingen geen duidelijke negatieve effecten leken te hebben, had een chronische blootstelling aan zuur zeewater dat wél – en wel op de huid van de kraakbeenvissen. Die haaienhuid, in tegenstelling tot het gros van de moderne vissoorten (beenvissen), is niet bedekt met schubben, maar met zogenaamde huidtandjes (Engels: denticles).

Bij de haaien die negen weken in zuur zeewater doorbrachten, bleek gemiddeld 25 procent van de huidtandjes beschadigd te zijn. Bij de controlegroep was dat 9,2 procent.

Tekst gaat verder onder de afbeelding.

Huidtandjes van H. edwardsii na negen weken in normaal zeewater (pH 8,0) (links) en verzuurd zeewater (pH 7,3) (rechts). Dziergwa et al., 2019/Scientific Reports

Zwakker en slomer

Waarom is die slijtage erg? Om verschillende redenen, aldus de onderzoekers. Zo vermoeden ze dat de corrosie van de denticles de huid van de haaien verzwakt en daarmee de kans op verwondingen vergroot. Bovendien dragen huidtandjes door hun bijzondere, gestroomlijnde vorm bij aan de hoge topsnelheid van de vissen. Daarmee zou beschadiging ook de zwemkunsten van de aquatische rovers kunnen verslechteren.

Naast de schubben, zo speculeren de onderzoekers, zou de verzuring mogelijk ook haaientanden aan kunnen tasten. Die hebben immers een vergelijkbare structuur en samenstelling als de huidtandjes.

Bronnen: Scientific Reports, EurekAlert!

Beeld: Dziergwa et al., 2019/Scientific Reports

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK! 










Meer Science