Sinds acht jaar meten we zwaartekrachtgolven. Tenminste: bepáálde zwaartekrachtgolven. Het overgrote deel van deze trillingen in de ruimte gaat nu ongemerkt langs ons heen. Verschillende ambitieuze plannen moeten daar verandering in brengen.

Stel je voor: je kunt alle kleuren zien. En dan niet alleen het bekende regenboogrijtje van rood naar violet, maar ook de kleuren die normaal gesproken onzichtbaar zijn voor mensenogen: infrarood en ultraviolet. Zelfs gamma-, röntgen-, microgolf en radiostraling blijven niet voor je verborgen. Maar tegenover die allesziende blik staat wel een nogal beperkt gehoor: je hoort alleen maar wat hoog gepiep en diep gebrom. Alles wat daartussen zit, gaat ongemerkt aan je voorbij.

Kinderschoenen

Dat is zo ongeveer de situatie waar astronomen zich momenteel in bevinden. Ze ‘zien’, dankzij een breed scala aan telescopen op aarde en in de ruimte, elektromagnetische straling – waar zichtbaar licht maar een klein deel van uitmaakt – met alle denkbare frequenties. Daarnaast hebben ze sinds enkele jaren een tweede manier om het universum mee waar te nemen: zwaartekrachtgolven. Maar daarvan ontgaat het leeuwendeel ons.

Nu richt een groot deel van de wetenschappelijke gemeenschap zich op de zwaartekrachtgolven die we wél kunnen detecteren. Maar anderen maken plannen voor observatoria die elk een deel van die vooralsnog ‘onzichtbare’ zwaartekrachtgolven kunnen oppikken. Goed, voor een van die plannen moeten we afdalen in een diepe krater op de maan. Voor andere staat de techniek nog in de kinderschoenen. Maar de initiatiefnemers lijken vastbesloten om onze spreekwoordelijke oren wat verder open te zetten.

Dit is het begin van het artikel over zwaartekrachtsgolven. Het hele verhaal lees je in KIJK 9/2023 die vanaf donderdag 17 augustus in de winkel ligt.

Meer informatie:

• KIJK: Sterke aanwijzingen gezien voor nieuwe soort zwaartekrachtgolven
• KIJK: BlackGEM opent jacht op bronnen van zwaartekrachtgolven
• Astronomy & Astrophysics: The second data release from the European Pulsar Timing Array III. Search for gravitational wave signals
• Experimental Astronomy: Unveiling the gravitational universe at μ-Hz frequencies

Beeld: NATIONAL SCIENCE FOUNDATION/LIGO/SONOMA STATE UNIVERSITY/A. SIMONNE