Verrassend snel: twee ‘Grand Canyons’ op de maan zijn in slechts 10 minuten gevormd

Tim Tomassen

04 februari 2025 17:00

grand canyons maan

Twee ravijnen op de maan zijn dieper dan de Grand Canyon. Beeld: NASASVSErnie T. Wright.

Twee gigantische ravijnen op de maan zijn binnen 10 minuten uitgesleten door treintjes van inslaande stenen.

Ongeveer 3,8 miljard jaar geleden knalde er een groot object met volle kracht tegen de zuidpool van de maan. Dat liet een flinke krater met een doorsnede van 312 kilometer achter. Deze zogenoemde Schrödinger-krater is omringd door kloven en ravijnen, die zijn uitgesleten door rotsachtig puin dat tijdens de inslag werd weggesmeten. Twee van die ravijnen, die ongeveer even groot zijn als de Grand Canyon in Noord-Amerika, werden in slechts 10 minuten gevormd. Dat schrijven Amerikaanse onderzoekers in het tijdschrift Nature Communications.

Lees ook:

460.000 kilometer per uur

Het gaat om Vallis Schrödinger, die 270 kilometer lang en 2,7 kilometer diep is, en Vallis Planck, die 280 kilometer lang en 3,5 kilometer diep is. Dat deze zo snel zijn gevormd, ontdekten de onderzoekers door foto’s van het maanoppervlak rond de Schrödinger-krater te analyseren. Aan de hand van de vorm en positie van de ravijnen konden ze berekenen in welke richting en met welke snelheid het weggeslingerde materiaal dat de ravijnen uitsleet bewoog.

Dat bleek dus razend snel te zijn. Volgens hun berekeningen vloog het tussen de 342.000 en 460.800 kilometer per uur. Veel van het materiaal vloog in een soort treintjes van puin in een rechte lijn weg van de impact. De rotsblokken daarin stortten vlak achter elkaar neer en vormden kraters, die samen lange en diepe ravijnen vormden.

De onderzoekers berekenden dat de energie die nodig was om Vallis Schrödinger en Vallis Planck te creëren meer dan 130 keer zo groot was als alle kernwapens die wereldwijd bestaan.

Grand Canyon
Stromend water heeft er 5 tot 6 miljoen jaar over gedaan om de 1,8 kilometer diepe Grand Canyon uit te slijten. De ravijnen op de maan zijn dieper en slechts in 10 minuten gevormd. Beeld: David A. Kring.

Maanlanding

De twee ‘Grand Canyons van de maan’ beginnen pas op enige afstand van de impactkrater. Als je de lijnen denkbeeldig doortrekt richting de krater, ontmoeten ze elkaar niet in het midden daarvan, maar veel zuidelijker en een beetje naar het oosten. Dat is volgens de onderzoekers waarschijnlijk de plek waar het botsende object als eerste contact maakte met de maan.

ravijnen op de maan, digitaal doorgetrokken richting de krater
Als je de lijnen van de ravijnen doortrekt richting de krater, dan ontmoeten ze elkaar niet in het midden, maar veel zuidelijker daarvan. Waarschijnlijk had het inslaande ruimteobject een richting die tussen de twee gestippelde lijnen ligt. Beeld: NASA\SVS\Ernie T. Wright/bewerking door KIJK.

Dat betekent dat het ruimteobject niet loodrecht op het maanoppervlak viel, maar onder een hoek kwam aanvliegen. Veel van het materiaal dat door de impact werd weggesmeten, vloog daardoor dezelfde kant op – in de richting die het inslaande ruimteobject had. In dit geval richting het noorden, dus weg van de zuidpool.

En dat is nuttige kennis. Binnenkort stuurt de NASA als onderdeel van het Artemis-programma astronauten naar precies deze regio van de maan. Het is handig om te weten welk materiaal over het maanlandschap is verspreid, bijvoorbeeld om een goede landingsplaats uit te zoeken of om de beoogde monsters van maanmateriaal te verzamelen.

Bronnen: Nature Communications, Nature persbericht

cover kijk 3-2025

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK! 

Reageren? Plaats een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Verplichte velden zijn gemarkeerd met *

Meest gelezen

Bestel nu!