27 november 2025 09:00
Onweer op Mars ontstaat waarschijnlijk in stofwolken. Beeld: SPL/Getty Images.
Geluidsopnames suggereren dat het tijdens stofstormen kan onweren op Mars. En dat kan gevolgen hebben voor toekomstige missies.
Naar schatting zijn er op aarde meer dan 8 miljoen bliksemschichten per dag. Ook op andere planeten hebben wetenschappers onweer gedetecteerd, zoals Jupiter en Saturnus – en mogelijk ook op Uranus en Neptunus. Vermoedelijk bliksemt het ook op Mars, maar tot nu toe waren daar geen waarnemingen van. De Marsrover Perseverance brengt daar nu verandering in.
Lees ook:
Op aarde ontstaat bliksem doordat wolken een elektrische lading opbouwen als ijsdeeltjes langs elkaar bewegen. Bliksem is de vonk die ontstaat als de wolk zich ontlaadt. Wetenschappers voorspellen dat iets vergelijkbaars gebeurt op Mars, maar dan in stofhozen. De stofdeeltjes schuren daarin namelijk ook langs elkaar, waardoor er waarschijnlijk een elektrische lading wordt opgebouwd.
Ontladingen van stofwolken zullen overigens geen grote bliksemschichten produceren, maar eerder vonkjes van enkele millimeters groot. Hoewel wetenschappers hier al jaren naar zoeken, hebben ze die mini-bliksemschichten nog nooit gevonden.
De onderzoekers van deze nieuwe studie kwamen op een slim idee. De Marsrover Perseverance, die sinds 2021 over de rode planeet rolt, heeft een microfoon aan boord; misschien heeft die toevallig het geluid van elektrische ontladingen opgenomen.
Ze analyseerden 28 uur aan geluidsopnames die Perseverance over een periode van twee jaar had opgenomen. Daarin identificeerden ze 54 geluiden die klonken als de knal van zo’n ontlading. Zeven daarvan gingen gepaard met signalen van storingen die veroorzaakt worden door elektromagnetische straling. Elektrische straling én een knal: dat moet wel door bliksem zijn veroorzaakt, aldus de onderzoekers.
De geluiden en signalen werden bovendien geregistreerd tijdens winderig weer, stofhozen of als er een wervelwind over de rover bewoog. Verschijnselen waarvan wetenschappers al jaren voorspellen dat ze bliksem kunnen veroorzaken.
De onderzoekers berekenden aan de hand van het tijdverschil tussen het geluid en de elektromagnetische verstoringen de locatie van de bliksem. Dit was meestal slechts enkele centimeters van de microfoon vandaan.
Schrijf je in voor onze gratis nieuwsbrief en ontvang elke donderdag het interessantste nieuws uit de wereld van wetenschap en technologie in jouw inbox.
Volgens de onderzoekers leveren deze resultaten overtuigend bewijs dat er bliksem voorkomt op Mars, en dat dat precies gebeurt zoals voorspeld. Daniel Mitchard, hoogleraar bliksemfysica aan Cardiff University, is het daarmee eens, zo schrijft hij in een commentaar dat samen met het wetenschappelijke artikel in Nature wordt gepubliceerd.
Daarbij moet wel worden gezegd dat de bliksem alleen is gehoord en niet gezien, terwijl er al jaren camera’s op de planeet aanwezig zijn. Heel gek is dat niet, aangezien zo’n kleine ontlading maar weinig licht produceert, dat waarschijnlijk ook nog eens wordt verbloemd door de stofwolken. Toch zal er enige twijfel blijven bestaan of de microfoon echt onweer heeft geregistreerd, aldus Mitchard.
Als er inderdaad bliksem op Mars is, heeft dat gevolgen voor toekomstige missies. Hoewel het zeer onwaarschijnlijk is dat astronauten op de planeet worden getroffen door een grote bliksemschicht, kunnen de kleine ontladingen – die vergelijkbaar zijn met een statische schok – wel irritant zijn. Ze zouden bovendien gevoelige instrumenten kunnen beschadigen.
Bronnen: Nature, Nature News & Views
Duik in de wereld van wetenschap, technologie en ruimtevaart met KIJK! Ontdek de meest fascinerende achtergronden, baanbrekende ontwikkelingen en de spannendste verhalen uit de ruimte.
Wil jij niets missen én profiteren van een scherpe aanbieding? Word nu lid van KIJK en lees meer voor minder!
