Astronomen hebben met succes een ballontelescoop gelanceerd en die heeft nu zijn eerste beelden gemaakt.

Nadat de coronapandemie de lancering twee jaar heeft uitgesteld, is de Super pressure Balloon-borne Imaging Telescope (SuperBIT) eindelijk de lucht in gegaan. De ballontelescoop lanceerde vorige week (16 april 2023) vanaf Wānaka in Nieuw-Zeeland en heeft nu zijn eerste twee foto’s gemaakt. Het project is een samenwerking tussen Durham University, University of Toronto, Princeton University, en NASA.

Lees ook:

• James Webb brengt Cassiopeia A ongekend gedetailleerd in beeld
• Astronomen zien geboorte cluster van sterrenstelsels in vroege heelal

Een met helium gevulde ballon ter grootte van een voetbalstadion bracht SuperBIT op een hoogte van 33,5 kilometer. Op die hoogte zijn er veel scherpere foto’s te maken dan vanaf de grond; de atmosfeer verstrooit namelijk het licht. De ballontelescoop zal in drie maanden een aantal keer rond Antarctica vliegen, hierbij beweegt hij met de wind mee. ‘s Nachts maakt hij foto’s van de sterrenhemel en overdag laden zonnepanelen de batterijen op.

Mysterie van donkere materie

SuperBIT’s doel is het meten van de eigenschappen van donkere materie. Volgens kosmologen bestaat namelijk meer dan 80 procent van alle materie in het heelal uit onzichtbare deeltjes die anders zijn dan alle deeltjes die we kennen. Doordat donkere materie echter niet met licht is waar te nemen, meet SuperBIT hoe de materie voorbijgaande lichtstralen laat buigen, een techniek genaamd gravitationele lenswerking.

Verschillende theorieën suggereren dat tijdens een botsing van sterrenstelsel een deel van de donkere materie vertraagt, zich verspreidt, of afbrokkelt. Met een breed gezichtsveld gaat de telescoop grote clusters van botsende stelsels afbeelden. De onderzoekers hopen zo donkere materie in kaart te kunnen brengen die de botsing verlaat; daaruit is misschien op te maken waaruit de mysterieuze massa bestaat.

De eerste beelden zijn al binnen. Zo fotografeerde SuperBIT de Tarantulanevel: een wolk van gloeiend gas in de Grote Magelhaense Wolk waar nieuwe sterren worden geboren (afbeelding bovenaan dit artikel). Hij schoot ook een plaat van de botsing tussen de sterrenstelsels NGC 4038 en NGC 4039 – die worden samen het Antennestelsel genoemd (afbeelding hieronder).

Een ballontelescoop is goedkoper

Een groot voordeel van een ballontelescoop is de prijs. De bouw en lancering van SuperBIT kostten slechts 5 miljoen Amerikaanse dollar, bijna duizend keer minder dan een gelijkwaardige satelliet. Helium is namelijk een stuk goedkoper dan raketbrandstof. Bovendien kan SuperBIT aan het einde van zijn missie met een parachute landen. Het onderzoeksteam kon daardoor het ontwerp na testvluchten relatief goedkoop aanpassen.

Na SuperBIT gaat de Extreme Universe Space Observatory 2 (EUSO-2) gebruik maken van de ballon en wordt ook gelanceerd in Nieuw-Zeeland. Deze zal kosmische deeltjes met ultrahoge energie detecteren wanneer ze de atmosfeer van de aarde binnendringen. De oorsprong van deze deeltjes is namelijk nog niet bekend. De twee ballonmissies dragen dus allebei bij aan het oplossen van sterrenkundige mysteries.

De reis van SuperBIT is hier te volgen.

In de onderstaande video zie je hoe de lancering van SuperBIT eruit zag.

Bron: NASA, Durham University via EurekAlert!

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!