27 oktober 2025 15:00
De resolutie van tv’s en andere beeldschermen is de laatste jaren flink verhoogd. Maar is een 4K- of 8K-scherm wel nodig om thuis de beste kijkervaring te hebben?
Beeldschermen zijn opgebouwd uit pixels: kleine lichtgevende vierkantjes die samen een beeld vormen. Heeft een scherm weinig pixels, dan is het beeld wazig en kun je soms zelfs de afzonderlijke vierkantjes zien. Voor een scherp en gedetailleerd beeld zijn dus veel pixels nodig.
Luxe televisies hebben tegenwoordig soms een 8K scherm, met ongeveer 8000 pixels over de horizontale lengte. Dat is twee keer zoveel als een eveneens luxe 4K-tv. (Het verschil tussen het totale aantal pixels is nog groter: een 4K-scherm heeft doorgaans ruim 8 miljoen pixels, terwijl een 8K-scherm er ruim 33 miljoen telt.) In principe is het beeld van de 8K-televisie dus scherper, maar kunnen mensen dat verschil in resolutie nog wel zien? Onderzoekers van onder andere de University of Cambridge besloten dit te onderzoeken. Ze beschreven hun resultaten in Nature Communications.
Lees ook:
Menselijke ogen hebben een resolutielimiet: met andere woorden, het oog kan maar een beperkt aantal pixels waarnemen. Als een scherm meer pixels heeft, stuurt het meer informatie naar onze ogen dan die kunnen waarnemen. Of een scherm de resolutielimiet overschrijdt, hangt af van een aantal zaken, zoals de grootte van de tv, de resolutie van het scherm en de kijkafstand.
“Als je meer pixels in je scherm hebt, is het minder efficiënt, is het duurder en is er meer rekenkracht nodig om het aan te sturen”, zegt onderzoeker Rafał Mantiuk in een persbericht. “Daarom wilden we weten op welk punt het geen zin meer heeft om de resolutie van het scherm verder te verbeteren.”
De onderzoekers lieten proefpersonen naar een beeldscherm kijken met daarop patronen die waren opgebouwd uit zeer fijne lijnen. De deelnemers gaven steeds aan of ze de afzonderlijke lijnen konden zien, terwijl de onderzoekers de afstand tussen het scherm en de proefpersonen veranderden.
Zo konden ze iets meten dat pixels per graad (pixels per degree, PPD) heet. Het is een maatstaf voor hoeveel pixels er in 1 graad van het gezichtsveld passen. Zit je dicht op het scherm, dan lijken de pixels groter en passen er minder pixels in 1 graad van je gezichtsveld – de PPD is dan laag. Zit je juist verder weg, dan lijken de pixels kleiner en passen er veel meer in 1 graad van je gezichtsveld – de PPD is hoog. Deze maatstaf zegt dus niet direct iets over de resolutie van het scherm, maar over hoe het scherm eruitziet vanaf een bepaalde kijkafstand. Hoe hoger de PPD, hoe scherper het beeld lijkt, want je ziet meer pixels.
Uit eerdere (vrij oude) onderzoeken bleek dat het menselijk oog onder standaardcondities details kan onderscheiden tot 60 PPD – een hogere PPD zou dus geen scherper beeld opleveren voor onze hersenen. Volgens deze nieuwe studie is de resolutielimiet een stuk hoger, maar bestaan er verschillen tussen zwart-wit- en kleurenbeelden. Voor zwart-witbeelden ligt de gemiddelde resolutielimiet bij standaardcondities rond de 94 PPD. Voor patronen van groene en rode lijnen was dat 89 PPD en voor geel en violet 53 PPD. “Ons brein is eigenlijk niet in staat om details in kleur goed waar te nemen. Daarom zagen we een grote afname bij kleurenafbeeldingen”, verklaart Mantiuk.
De onderzoekers ontwikkelden hiermee een rekentool waarmee je op basis van de kijkafstand en de afmetingen van het scherm de meest geschikte resolutie kunt uitkiezen. En daaruit blijkt dat een dure tv met een hoge resolutie voor lang niet iedereen het geld waard is. In een gemiddelde woonkamer met 2,5 meter tussen de tv en de bank, biedt een 44-inch 4K- of 8K-televisie bijna geen extra voordeel ten opzichte van een QHD-tv (2560 pixels over de horizontale lengte). Maar op bijvoorbeeld een laptop, waar de kijkafstand een stuk kleiner is, zien veel mensen wel een verschil tussen QHD en 4K, en in sommige gevallen zelfs 8K.
Bronnen: Nature Communications, University of Cambridge via EurekAlert!
Beeld: gorodenkoff/Getty Images
Duik in de wereld van wetenschap, technologie en ruimtevaart met KIJK! Ontdek de meest fascinerende achtergronden, baanbrekende ontwikkelingen en de spannendste verhalen uit de ruimte.
Wil jij niets missen én profiteren van een scherpe aanbieding? Word nu lid van KIJK en lees meer voor minder!
