Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!
Kijk op een zonnige dag naar de stralend blauwe lucht en je ziet passagiersvliegtuigen witte strepen trekken in de lucht. Waarom zie je die contrails niet achter een straaljager?
KIJK-lezer Michel Snoeckx mailt: “Je ziet passagiersvliegtuigen lange witte strepen trekken in de lucht. In mijn omgeving wordt veel gevlogen met F-16’s van de luchtmacht, en die trekken geen witte strepen. Hebben die iets wat passagiersvliegtuigen niet hebben om ongezien te blijven?”
Lees ook:
Contrails
De witte strepen zijn condensstrepen – ook wel condensation trails of kortweg contrails genoemd – en de vorming daarvan zit iets ingewikkelder in elkaar dan je misschien denkt. Bij het ontstaan van contrails zijn kortweg drie zaken van belang. De vliegtuigmotor moet voldoende warmte en vocht uitstoten, de omringende lucht moet koud genoeg zijn en er moet voldoende menging zijn tussen deze twee verschillende ‘luchten’. Als dat gebeurt, wordt de waterdamp in een mum van tijd omgezet in ijsdeeltjes. De witte strepen die daardoor zichtbaar worden, kunnen met wat wind na een paar seconden verdwijnen (non-persistant) of soms minuten of zelfs uren blijven hangen (persistant).
Dat gebeurt bij alle vliegtuigen grofweg tussen de 8 en 11 kilometer hoogte. Een belangrijke factor daarbij is de temperatuur: hoe hoger, hoe kouder en hoe groter de kans op ‘langdurige’ contrails. Op grotere hoogtes, dus boven de 11 kilometer, wordt het zo koud en droog dat er geen contrails meer ontstaan.
De straaljagers van de Koninklijke Luchtmacht, de F-16 en de F-35, leveren meer dan genoeg warmte en vocht om de strepen te trekken. Eerste luitenant Marcel van de meteorologische dienst op Vliegbasis Leeuwarden zegt: “Ook de F-16 en F-35 laten dus ‘vliegtuigstrepen’ achter. Als je in de buurt van de noordkust woont, voornamelijk bij de Wadden, zie je weleens u-vormige contrails. Die kunnen van straaljagers zijn die boven zee vliegen en daar een bocht hebben gemaakt.”
Toch zien we deze minder vaak, en dat kan volgens Marcel een aantal redenen hebben. “Ten eerste kan het zijn dat de jachtvliegtuigen lager of hoger vliegen dan het hoogtebereik waarop contrails kunnen ontstaan. De vliegers blijven daar expres vandaan om niet gezien te worden. Ten tweede kan het goed zijn dat hun contrails niet-persistent zijn, waardoor ze vrij rap verdwijnen.”
Deze vraag kon je vinden in het zomernummer van KIJK.
Ook een vraag voor de rubriek ‘KIJK Antwoordt’? Mail hem naar [email protected].
Beeld: Lockheed Martin