Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!
De F-35, de F/A-18, de F-16, de F-102: het zijn allemaal getallen die aan militaire toestellen zijn gegeven. Maar hoe precies nummeren de Amerikanen hun vliegtuigen?
Tegenwoordig vliegt de F-35 rond, maar eind jaren vijftig waren er al ‘hoger genummerde’ toestellen als de F-102 (zie de foto) en de F-105. Dat werpt de vraag op: zijn de Amerikanen op een gegeven moment de tel kwijtgeraakt?
Lees ook:
Opnieuw nummeren
Het huidige militaire designation system, zoals dat heet, stamt uit 1962. De Amerikaanse luchtmacht, de marine, het marinierskorps en de kustwacht hadden destijds allemaal hun eigen nummering. Robert McNamara, de ambitieuze defensieminister van president Kennedy, vond dat onoverzichtelijk en liet de boel op de schop nemen. De methode van de luchtmacht was hierbij leidend. Voorbeeld: de Phantom II, die bij de marine als F4H bekendstond, kreeg ook daar de luchtmachtaanduiding F-4.
In grote lijnen begon men voor het nieuwe systeem opnieuw te nummeren. Bij de bommenwerpers, waar inmiddels nummer 70 was bereikt (al betrof het in dat geval een nooit in gebruik genomen prototype, de XB-70), kwam er een reset in de vorm van de B-1 (operationeel vanaf 1986) en de B-2 (1997). De B-52, die sinds halverwege de jaren vijftig actief was, mocht zo blijven heten. Bij de jachtvliegtuigen gold dat onder andere voor de eveneens al operationele F-104. Maar de nieuwe toestellen in deze categorie werden de F-14, F-15, F-16 en F/A-18.
F of A?
Met die laatste is iets bijzonders aan de hand. Aanvankelijk zouden er twee uitvoeringen van komen: de F-18 (een echte straaljager) en de A-18 (een toestel voor het bestoken van gronddoelen). Toen de beslissing viel om er toch maar één vliegtuig met een dubbel takenpakket van te maken, dook het probleem op van de zogenoemde basic mission-letter. Moest dat een F of een A zijn? De keuze viel op het compromis F/A, waarbij simpelweg de regel werd genegeerd dat schuine strepen verboden zijn. Ook de F-35 is overigens een van de vele ongerijmdheden binnen het systeem.
Omdat hij na de stealthjager F-22 en de YF-23 (de afgewezen concurrent van dat toestel) kwam, zou hij eigenlijk de F-24 moeten zijn. Bij Lockheed Martin noemden ze hem zelfs al zo. Het nooit toegelichte besluit van het ministerie van Defensie om de nummering van het prototype (X-35) over te nemen, betekende in 2001 naar verluidt een flinke verrassing voor de fabrikant.
Deze vraag kon je vinden in KIJK 3/2020.
Ook een vraag voor de rubriek ‘KIJK antwoordt’? Mail hem naar [email protected].
Tekst: Leo Polak
Beeld: USAF