Met een satelliet zijn miljoenen tonnen Saharastof op weg naar het Amazonegebied gevolgd. Eenmaal aangekomen functioneert het stof als een belangrijke bemesting van het regenwoud.

Het is wetenschappers gelukt om 3D-satellietbeelden te maken van de miljoenen tonnen stof die jaarlijks opwaaien uit de Saharawoestijn in Afrika, daarna de Atlantische Oceaan oversteken en vervolgens neerdalen in het Amazoneregenwoud van Zuid-Amerika. Belangrijk om te weten? Jazeker, want in het woestijnstof zit fosfor, een onmisbare meststof voor het grootste regenwoud ter wereld.

Overzeese aanvoer

De satelliet die dit allemaal vastlegde, genaamd CALIPSO (Cloud-Aerosol Lidar and Infrared Pathfinder Satellite Observation), hield tussen 2007 en 2013 nauwkeurig ’s werelds grootste stofwolken in de smiezen. Hieruit bleek dat er jaarlijks zo’n 182 miljoen ton stof opstijgt van de dorre woestijnvlaktes van de Sahara en in westelijke richting waait. Terwijl er onderweg een groot deel in de oceaan belandt, komt er uiteindelijk zo’n 28 miljoen ton stof aan in het Amazonegebied; toch nog een hoeveelheid vergelijkbaar met het gewicht van vijf flinke Egyptische piramides.

De enorme buil stof bevat de voor planten belangrijke meststof fosfor. Hoewel dit slechts 1 procent van het totale gewicht aan opgewaaide stof uitmaakt, is het alsnog erg belangrijk voor het Amazoneregenwoud. De wetenschappers hebben namelijk berekend dat er ongeveer evenveel fosfor via dood plantenmateriaal wegspoelt met de regen als dat er via het stof neerstrijkt. Het woud is dus afhankelijk van de continue overzeese aanvoer van deze meststof.

Niet de enigen

Leider van het onderzoek Hongbin Yu, werkzaam bij de Universiteit van Maryland en het NASA Goddard Space Flight Center, benadrukt in het blad Geophysical Research Letters dat het belang van het Saharastof verder gaat dan een gezonde plantengroei. Het Amazoneregenwoud beslaat ongeveer de helft van de oppervlakte van alle nog overgebleven regenwouden ter wereld. Kleine veranderingen aan de basis van zo’n groot ecosysteem – dus onder andere de aanvoer van meststoffen – kunnen grote gevolgen hebben voor bijvoorbeeld het klimaat op aarde.

Yu en zijn team zijn niet de enigen die de wereldreis van het stof in relatie tot het klimaat bestuderen. Afgelopen jaar vertelde marien geoloog Jan-Berend Stuut tijdens KIJK Live! (bekijk hier het filmpje) over zijn onderzoek naar het woestijnstof dat in de Atlantische Oceaan terechtkomt. Hij wil weten of algen het stof als voedsel gebruikten en of dat uiteindelijk effect heeft op het klimaat.

Over het onderzoek van Yu zegt Stuut: “Vaak kijken satellieten alleen van bovenaf naar de stofwolken waardoor je vaak weinig kunt zeggen over de dikte en de hoogte van de stoflaag. Maar nu is er dus eindelijk eens in 3D naar gekeken en dat vind ik een heel sterk punt.”

Bronnen: Geophysical Research Letters via Wiley Online Library, University of Maryland via EurekAlert!, NASA Goddard Space Flight Center