13 oktober 2025 15:00
Astronomen hebben de eetgewoontes van het superzware zwarte gat in het sterrenstelsel Circinus ontdekt – het blijkt nogal een slordige eter.
Veel mensen denken dat een zwart gat alles opslokt wat in de buurt komt, maar dat is niet helemaal waar. Net als rond een ster kunnen objecten praktisch eindeloos rond een zwart gat draaien. Materiaal valt er alleen in als het op de een of andere manier wordt afgeremd.
Astronomen van onder andere de Universiteit Leiden hebben nu ontdekt dat het superzware zwarte gat in het centrum van het sterrenstelsel Circinus twee spiraalvormige aanvoerkanalen heeft waarmee het gas ‘opeet’. Opmerkelijk genoeg belandt uiteindelijk slechts 12 procent van het gas daadwerkelijk in het zwarte gat. De bevindingen verschijnen binnenkort in het vakblad Astronomy & Astrophysics.
Lees ook:
De onderzoekers deden de ontdekking toen ze het Circinusstelsel bestudeerden met het ALMA-observatorium in Chili. Dit sterrenstelsel bevindt zich in het zuidelijke sterrenbeeld Circinus (Latijn voor passer) op slechts 13 miljoen lichtjaar van de aarde. Hoewel het een van de dichtstbijzijnde grote sterrenstelsels is, werd het pas in 1977 ontdekt omdat het wordt overstraald door het licht van sterren in ons eigen Melkwegstelsel.
Door de ALMA-gegevens te combineren met verfijnde computermodellen ontdekten de onderzoekers de twee spiraalarmen. De zwaartekracht van deze spiraalarmen verstoort de beweging van gas, dat daardoor richting het zwarte gat valt. Ze berekenden dat het gas met een snelheid tot wel 150.000 kilometer per uur naar binnen raast. Ze stelden ook vast dat slechts 12 procent van de materie echt in het zwarte gat verdwijnt. De rest wordt weer naar buiten geslingerd – als een enorme peuter die weigert te eten.
Deze resultaten roepen een hoop nieuwe vragen op. Want waarom bereikt zo weinig materie het zwarte gat? Hebben alle superzware gaten zulke spiraalarmen? En valt de uitgebraakte materie uiteindelijk terug naar het zwarte gat, zoals bij een fontein in een vijver, of komt het verderop terecht en zorgt het daar bijvoorbeeld voor stervorming?
De sterrenkundigen hopen de antwoorden te vinden met de Event Horizon Telescope, die in 2019 de eerste foto maakte van een zwart gat, en met de in aanbouw zijnde Extremely Large Telescope in Chili.
Bron: NOVA
Duik in de wereld van wetenschap, technologie en ruimtevaart met KIJK! Ontdek de meest fascinerende achtergronden, baanbrekende ontwikkelingen en de spannendste verhalen uit de ruimte.
Wil jij niets missen én profiteren van een scherpe aanbieding? Word nu lid van KIJK en lees meer voor minder!
