30 oktober 2025 12:00
Omdat de stad Kiruna in het noorden van Zweden begon te verzakken vanwege mijnwerkzaamheden, wordt de gehele stad verplaatst. Maar de bewoners klagen nu dat het kouder is geworden. Wat is er aan de hand?
De ijzermijnen draaien op volle toeren in het arctische stadje Kiruna, en dat blijft niet zonder gevolgen. De grond onder het centrum zakt weg, waardoor de lokale overheid op zoek moest naar een nieuwe plek voor de stad. Veel originele gebouwen, waaronder een monumentale houten kerk, worden sinds 2014 zo’n 5 kilometer verplaatst. Nu blijkt dat het daar veel kouder en winderiger is dan op de originele locatie. Dat is de conclusie van een studie die is gepubliceerd in Urban Design International.
Lees ook:
Wie een stad wil bouwen in een arctisch klimaat, moet met specifieke dingen rekening houden. In de zomer gaat de zon vrijwel niet onder, terwijl hij zich in de winter amper laat zien. En dan hebben we het over de koude wind nog niet gehad. Toen Kiruna in 1900 op de tekentafel lag van stadsplanner Per Olof Hallman hield hij daar rekening mee.
Hij plaatste Kiruna op een helling op het zuiden, waar een een gunstig microklimaat heerst. Ook voorkwam hij windtunnels door de straten mee te laten lopen met het terrein. Hij koos ook niet voor een groot open stadsplein, maar voor kleine oases van groen op de plekken waar straten elkaar kruisten.
Maar de nieuwe stadsplanners hadden andere prioriteiten. Zij kozen voor een locatie die al dichtbij bestaande infrastructuur lag, zoals wegen, water en riolering. Enige nadeel: de stad is nu gebouwd in een vallei aan de voet van een lage berg. Met name in de winter verzamelt zich daar een hoop koude lucht. Daardoor is het nu gemiddeld tot wel tien graden kouder dan in het originele Kiruna.
Schrijf je in voor onze gratis nieuwsbrief en ontvang elke donderdag het interessantste nieuws uit de wereld van wetenschap en technologie in jouw inbox.
Jennie Sjöholm van Göteborgs Universitet (Zweden) is specialist in stedelijke planning en volgt de verhuizing al 25 jaar. Zij schrijft in haar observationele studie dat deze minpunten al bekend waren toen de locatie werd uitgekozen. “Besluitvormers hadden andere prioriteiten dan het microklimaat beschermen”, vertelt ze.
Maar niet alleen de locatie is slechter. De straten zijn in een grid aangelegd en volgen niet langer het terrein. De gebouwen in het centrum zijn erg hoog en de straten smal, waardoor de zon meerdere maanden per jaar de grond niet bereikt.
“Hoewel stadsplanners waarde hebben toegevoegd in de vorm van een commercieel centrum met drie winkelcentra, een plein en een nieuw gemeentehuis, vertelde een bewoner tegen me dat ze ook een vreselijke windtunnel hebben gecreëerd”, aldus Sjöholm.
Het zijn stuk voor stuk opvallende keuzes, meent Sjöholm. Kiruna zet zichzelf op de kaart als een winterstad, en dus is het raar dat het nu een minder aantrekkelijke plek is om te verblijven in de koude maanden.
Het nieuwe Kiruna is nog niet helemaal af. Volgens Sjöholm liggen er nog kansen om het leven (een klein beetje) aangenamer te maken voor de bewoners. Bijvoorbeeld door op de juiste plekken bomen te planten en straatmeubilair te plaatsen. Maar het grootste kwaad is, helaas voor de inwoners, al geschied.
Bronnen: EurekAlert!, Urban Design International
Beeld: Kiruna Municipality
Duik in de wereld van wetenschap, technologie en ruimtevaart met KIJK! Ontdek de meest fascinerende achtergronden, baanbrekende ontwikkelingen en de spannendste verhalen uit de ruimte.
Wil jij niets missen én profiteren van een scherpe aanbieding? Word nu lid van KIJK en lees meer voor minder!
