05 december 2025 09:00
Een groot deel van pinguïns die aan de kust van Zuid-Afrika leefde, is in acht jaar tijd waarschijnlijk een hongerdood gestorven. Dat blijkt uit een nieuwe studie, uitgevoerd door een internationaal team van onderzoekers.
De zwartvoetpinguïn (Spheniscus demersus) is de enige pinguïnsoort die broedt in Afrika. Dat doen ze onder meer op Dasseneiland en Robbeneiland. Maar van de twee broedkolonies die daar leven, is tussen 2004 en 2011 zo’n 95 procent omgekomen, waarschijnlijk als gevolg van voedselschaarste. Deze conclusie trekken onderzoekers van de University of Exeter (VK) en het Department of Forestry, Fisheries and the Environment in Zuid-Afrika. Hoe kan dat?
Lees ook:
De verklaring zoeken de wetenschappers bij een sterke afname van de sardientjesvoorraad voor de westkust van Zuid-Afrika. De tophoeveelheid lag tussen 2004 en 2011 consistent 25 procent lager dan gebruikelijk (op drie jaar na), wat een groot probleem opleverde voor de zwartvoetpinguïns. “Naar schatting heeft dat 62.000 broedende exemplaren het leven gekost”, vertelt co-auteur en conservatiebioloog Richard Sherley van de University of Exeter.
De hongersnood zette in tijdens de jaarlijkse ruiperiode. De pinguïns vervangen dan hun versleten verendek voor een nieuwe, die weer isoleert en waterproof is. Dit hele proces duurt ongeveer 21 dagen. In deze periode moeten de pinguïns aan land blijven en kunnen ze dus niet jagen. Om die vastenperiode aan te kunnen, moeten ze zichzelf eerst voleten.
“Ze zijn geëvolueerd om vet op te slaan en te kunnen vasten, zodat ze de rui goed kunnen doorstaan”, legt Sherley uit. “Dus als ze te weinig eten kunnen vinden vinden vlak voor of na de ruiperiode, dan hebben ze te weinig vetreserves om de vastenperiode te kunnen overleven.”
De voornaamste voedselbron voor de pinguïn is het sardientje. De belangrijkste paaigebieden van deze vis bevonden zich altijd aan de westkust van Zuid-Afrika. Door veranderingen in de temperatuur en het zoutgehalte van de oceaan, wilde het paaien daar niet zo goed lukken. Aan de oostkant daarentegen ging het beter dan gebruikelijk.
“Maar omdat de visserij historisch gezien aan de westkust is opgezet, bleef daar ook het meeste gevist worden, wat leidde tot hoge exploitatiecijfers van begin tot midden van de jaren 2000”, aldus Sherley.
Om te onderzoeken of de slinkende sardientjesvoorraad een link had met de grote pinguïnsterfte, analyseerde het team het aantal broedende paartjes en ruiende volwassen pinguïns op Dassen- en Robbeneiland tussen 1995 en 2015.
De overlevingsstatistieken en het aantal pinguïns dat niet terugkwam naar hun kolonie om te ruien, vergeleken ze met de hoeveelheid prooi die beschikbaar was in de regio. “De overlevingskans van volwassen pinguïns was sterk gelinkt aan prooibeschikbaarheid”, vertelt Sherley.
“De hoge exploitatiecijfers van sardientjes, in een periode waarin de aantallen al afnamen vanwege omgevingsveranderingen, heeft de sterfte van de pinguïns waarschijnlijk verergerd”, zegt hij.
Dat verlies is ook niet beperkt tot Robben- en Dasseneiland. Volgens Sherley is de wereldwijde zwartvoetpinguïnpopulatie de laatste dertig jaar met bijna 80 procent afgenomen.
Er lopen momenteel meerdere acties om de pinguïns beter te beschermen. Er worden bijvoorbeeld kunstmatige nesten gebouwd en zowel volwassen als jonge pinguïns worden gered, gerehabiliteerd en met de hand gevoerd.
Ook is de commerciële zegenvisserij – waarbij met een net over de bodem wordt gesleept – sinds kort verboden rondom de zes grootste broedkolonies in Zuid-Afrika. Dit moet het aantal prooivissen voor de pinguïns hopelijk laten toenemen.
Nu deze studie is afgerond, blijven de onderzoekers de kolonies in de gaten houden. Sherley: “We hopen dat met de nieuwste conservatiemethoden, en een verminderde druk vanuit de visserij, de sterfte zal afnemen en de soort signalen van herstel gaat laten zien.”
Vorige maand kwam een andere studie al tot dezelfde conclusie: door visserij hebben pinguïns minder te eten.
Bronnen: EurekAlert! / Ostrich: Journal of African Ornithology
Beeld: Rocky89/Getty Images
Duik in de wereld van wetenschap, technologie en ruimtevaart met KIJK! Ontdek de meest fascinerende achtergronden, baanbrekende ontwikkelingen en de spannendste verhalen uit de ruimte.
Wil jij niets missen én profiteren van een scherpe aanbieding? Word nu lid van KIJK en lees meer voor minder!
