Tijdens de ijstijden kon je over de huidige Noordzeebodem naar Engeland lopen. In dit uitgestrekte gebied leefden duizenden jaren lang mensen, van wie de resten op de Nederlandse kust nu voor het oprapen liggen. Zoekers, wandelaars en wetenschappers brengen dit verdwenen Doggerland samen tot leven.

Waar nu meeuwen over de golven scheren en met een beetje geluk een zeehond is te spotten, woonden ooit mensen. Tussen 70.000 en 8000 jaar geleden lag het Noordzeebekken droog en stroomden daar brede rivieren door een uitgestrekt heuvellandschap. Dat verdwenen land noemen we nu Doggerland.

Archeologische vondsten geven een steeds beter beeld van die verdronken prehistorische wereld. Ze laten zien hoe mensen zich moesten aanpassen omdat hun omgeving langzaam in de golven verdween. Een thema dat door de stijgende zeespiegel actueler is dan ooit.

Noordzeewerktuigen

Dat er ooit mensen en dieren op de huidige Noordzeebodem leefden, is geen nieuwe ontdekking. Er kwamen al geregeld mammoetbotten naar boven in de netten van vissers, die vaak naar het natuurhistorisch museum in Leiden werden gebracht.

Via dit museum, nu Naturalis Biodiversity Center, belandden eind jaren zestig opgeviste prehistorische werktuigen op het bureau van archeoloog Louwe Kooijmans, conservator prehistorie van het Rijksmuseum van Oudheden (RMO) in dezelfde stad. De 10.000 jaar oude bijlen van runderbot gaven voor het eerst zicht op de door het water verdreven bewoners van het Noordzeebekken. Kooijmans sprak van een ware eyeopener en gaf de Noordzeewerktuigen een plek in het museum.

In de jaren daarna meldden mensen steeds meer kleine prehistorische vondsten bij het Leidse museum. Uit bot en gewei gesneden pijl- en speerpunten – zogenoemde ‘spitsen’ – werden in grote hoeveelheden op stranden van de Eerste Maasvlakte gevonden. Deze uitbreiding van de Rotterdamse haven was eind jaren zestig aangelegd met zand uit de Noordzee. En met dat zand kwamen dus ook prehistorische werktuigen op de kust terecht.

Dit is het begin van het artikel over Doggerland. Het hele verhaal is te lezen in KIJK 10/2023, die vanaf donderdag 14 september in de winkel ligt.

Tekst: Ruurd Kok

Meer informatie

• TU Delft: Berkenpek uit de Noordzee
• Universiteit Leiden: Neanderthalerlijm uit de Noordzee
• Sidestone: Doggerland. Verdwenen wereld in de Noordzee
• KIJK: Kan Nederland eilanden aanleggen in de Noordzee?