Een bijzondere vondst op de Veluwe: de overblijfselen van een Romeins kamp. Het is pas de derde in zijn soort langs de Nederlandse limes, de grens van het Romeinse Rijk.

Het is zwaar werk. Het graven in de keiharde zandbodem doet de kille miezer vergeten. Af en toe wordt de schep aan de kant gegooid om met een pikhouweel de bodem los te maken. Hoe dieper de sleuf wordt, hoe hoger de wal van opgeworpen grond ernaast.

Zo moet het zijn gegaan, zo’n tweeduizend jaar geleden toen Romeinse militairen op de Veluwe een tijdelijk kampement aanlegden. En zo gaat het nu ook, op een miezerige donderdag in 2025. Maar in plaats van een paar duizend bepantserde Romeinen, graaft hier een team archeologen en studenten naar de sporen van dat Romeinse legerkamp. Het is pas het derde van dit type dat op de Veluwe is ontdekt.

Lees ook:

• Drie Romeinse militaire kampen ontdekt via Google Earth
• Romeinen hadden waarschijnlijk een lager IQ door loodvervuiling

Het Romeinse kamp bij Ermelo

Eén van de archeologen is Jens Goeree. Hij wordt als ontdekker van dit kampement ‘mister temp camp’ genoemd, naar temporary camps, de Engelse benaming van deze tijdelijke legerplaatsen. Goeree vond het kamp in oktober 2023, op zijn computerscherm. Hij was net klaar met zijn afstudeeronderzoek aan Hogeschool Saxion. Als student hoorde hij zijn docent Wouter Vos toevallig eens spreken over zulke temp camps. Meteen was zijn interesse gewekt voor deze rechthoekige, omwalde structuren.

In Nederland was er in 1922 eentje ontdekt op de Ermelosche Heide. Die omwalde legerplaats werd rond 160-170 na Christus aangelegd en door archeologen gezien als marskamp. Met andere woorden: als overnachtingsplaats tijdens een missie in het gebied ten noorden van de Rijn, toen de noordgrens van het Romeinse Rijk.

Meer kampen in het buitenland

Jarenlang was Ermelo in Nederland het enige kamp van dit type, tot in 2017 vlakbij een tweede werd ontdekt met een door laserhoogtemetingen verkregen terreinmodel. Dankzij deze zogeheten LIDAR-data zijn al veel archeologische fenomenen ontdekt, zoals grafheuvels, loopgraven – en dus kampen als deze.

In Duitsland staat de teller al op meer dan 130 temp camps, in Groot-Brittannië op 540. Het zou wel heel opmerkelijk zijn als dergelijke kampementen vrijwel ontbraken langs het Nederlandse deel van de Romeinse rijksgrens, de limes. Goeree ging op zoek naar eventuele locaties op de Veluwe. Met succes dus, weten we nu: tussen de limes en het Ermelose kamp vond hij dit ‘nieuwe’ temp camp, pas het derde in zijn soort.

Hoe Goeree het ‘nieuwe’ Romeinse kamp uiteindelijk wist te vinden en hoe de opgraving in zijn werk ging, lees je in een reportage in KIJK Geschiedenis 4-2025. Deze editie kun je bestellen in onze webshop, of eenvoudig via de knop hieronder.

Tekst: Ruurd Kok