Superstimuli: ‘Onze instincten worden tegen ons gebruikt’

KIJK-redactie

16 September 2024 17:00

Vrouw 's nachts in bed op telefoon, superstimuli

Mensen voelen zich steeds minder met elkaar verbonden. Geboortecijfers kelderen. Angst en depressie zijn doodnormaal. Het zelfbeeld van jongeren ligt aan diggelen. We worden onbegrensd verwend, maar zijn zelden tevreden. De moderne mens heeft het op allerlei fronten moeilijk, maar volgens de Deense microbioloog Nicklas Brendborg is er één oorzaak: superstimuli.

Wie een wrange glimp van onze toekomst wil opvangen, moet afreizen naar de woestenij van West-Australië. Eens per jaar, als het broedseizoen begint, stijgen vanaf de roodbruine aarde zwermen zoemende insecten op. Het zijn de hitsige mannetjes van de gevleugelde keversoort Julodimorpha bakewelli. Met hun facetogen scannen ze de grond, hopend om tussen dorre struiken en springende wallaby’s hun droomvrouw te ontwaren. Instinctief weten ze al precies hoe ze eruit hoort te zien: donkerbruin, groot, langwerpig, en bovenal moet ze een exoskelet hebben dat glanst in de zon. Gauw genoeg zetten verschillende kevers vanuit de zwerm een duikvlucht in, als ze ergens in een berm naast een verlaten snelweg een prachtexemplaar hebben gespot. Binnen een paar tellen landt de snelste van allemaal op zijn doelwit. Elke vorm van introductie overslaand, begint hij driftig te paren – met een oud bierflesje…

Lees ook:

Portret van Nicklas Brendborg
Beeld: Les Kaner.

Superstimulus

“Als er nu een echt kevervrouwtje voorbij zou kruipen, zou ze volkomen worden genegeerd”, vertelt de Deense microbioloog en auteur Nicklas Brendborg lachend. “Je moet zo’n extatische kever hardhandig van de fles trekken. Anders gaat hij net zo lang door tot hij in de felle zon sterft van uitdroging, of door mieren wordt opgegeten.” Daarmee is dit een treffend voorbeeld van de perverse uitwerking die een superstimulus op een kwetsbaar organisme kan hebben. Precies dat probleem vormt de rode draad van Brendborgs nieuwste boek, dat in het Nederlands de titel Gewoontedieren kreeg.

“Een superstimulus is een overdreven sterke versie van een prikkel waar een dier van nature al een sterke aantrekkingskracht toe voelt”, verduidelijkt de Deense auteur. In Gewoontedieren focust hij zich verder niet op het lot van hypergeile kevers, maar op dat van een ander kwetsbaar organisme. Want nooit eerder werd een diersoort zo extreem verwend, verleid, geteisterd en gebombardeerd door kunstmatige superstimuli als de mens anno 2024.

Dit is het begin van het interview met Nicklas Brendborg dat te lezen is in KIJK 10/2024. Bestel deze editie in onze webshop, of eenvoudig via de knop hieronder.

Tekst: Sebastiaan van de Water

Openingsbeeld: Maria Korneeva/Getty Images










Meer Artikelen