Hoewel schaatsen, sleetje rijden en snert hun charmes hebben, zouden veel mensen het liefst de winter in zijn geheel overslaan. Dat zou zomaar kunnen in de toekomst, want wetenschappers werken aan manieren om mensen in winterslaap te brengen.

Makaken doen normaal gesproken niet aan winterslaap. Toch meldden Chinese onderzoekers eind vorig jaar dat ze deze apen in een winterslaap-achtige toestand hebben gebracht door een specifiek hersengebied, het preoptisch gebied van de hypothalamus om precies te zijn, te remmen. Er valt wel wat aan te merken op deze studie. Zo daalde de lichaamstemperatuur van de dieren niet, en was er dus geen sprake van een echte winterslaap. Toch zijn de resultaten intrigerend.

Want als het bij apen kan, waarom zou het dan niet mij mensen kunnen? Astronauten zouden zo hun reis naar Mars, én verder, slapend kunnen afleggen. En voor de ‘gewone burger’ zou een winterslaap gezondheidsvoordelen met zich mee kunnen brengen.

Trage stofwisseling

Beren, grondeekhoorns, vleermuizen: het zijn slechts een paar van de vele diergroepen die, soms vanaf september al, aan winterslaap doen. In zo’n toestand, ook wel torpor genoemd, zet het dier zijn stofwisseling op een heel laag pitje. De lichaamstemperatuur zakt aanzienlijk; bij grizzlyberen tot ongeveer 30 graden Celsius en bij de arctische grondeekhoorns zelfs tot onder het vriespunt. Verder ademt een dier in winterslaap nog maar enkele keren per minuut, de hartslag daalt tot ongeveer zes slagen per minuut, en de hersenactiviteit is niet meer detecteerbaar. Als je niet beter zou beter weten, zou je het beest voor dood aanzien.

Waarom gaan dieren eigenlijk in winterslaap? “Heel simpel: als ze het niet doen, gaan ze dood”, zegt farmacoloog Rob Henning van de Rijksuniversiteit Groningen, die veel onderzoek doet naar (synthetische) winterslaap. “In de winter is er voor sommige dieren ontzettend weinig voedsel. Een lagere stofwisseling, waarbij minder energie wordt verbruikt, is dan handig.”

Om de winterslaap bij de dieren te bestuderen, bootsen wetenschappers het winterseizoen na. Dit betekent bijvoorbeeld dat ze het verblijf geleidelijk aan donkerder maken, de voedselinname beperken en de temperatuur langzaam laten zakken. Je zou zeggen dat dit niet werkt bij mensen en bij dieren die normaal niet aan torpor doen, zoals ratten. Toch hebben onderzoekers het ook bij deze beestjes voor elkaar gekregen.

Dit is het begin van het artikel over een menselijke winterslaap. Het volledige verhaal is te lezen in KIJK 10/2023, die sinds vandaag in de winkel ligt.

Beeld: Evgeniy Shkolenko/iStock/Getty Images

Meer informatie:

• Roots: Neemt de spiermassa af tijdens de winterslaap?
• KIJK: Poepen dieren als ze in winterslaap zijn?
• Frontiers in Physiology: The Torpid State: Recent Advances in Metabolic Adaptions and Protective Mechanisms
• Scientific Reports: Synthetic Torpor Protects Rats form Exposure to Accelerated Heavy Ions
• The Innovation: Primate Preoptic Neurons Drive Hypothermia and Cold Defense