Vóór 2005 was het soms twijfelachtig welke kleur de rook had tijdens het conclaaf, en daar heeft het Vaticaan sindsdien een oplossing voor bedacht.

Het was gisteren (donderdag 8 mei 2025) onmiskenbaar: er kwam witte rook uit de schoorsteen van de Sixtijnse Kapel – een nieuwe paus was gekozen. Het is de eerste Amerikaanse paus, Leo XIV. Zelfs van een afstandje op het Sint-Pietersplein was de kleur van de rook goed te zien. Maar vroeger was het soms nog spannend: was de rook nou wit of zwart? Bij eerdere conclaven kon de rook er onzeker grijs uitzien, waardoor mensen in verwarring raakten.

Vage witte pluim

In 1958 dachten sommigen dat er een paus was gekozen toen er een vage witte pluim verscheen — maar dat bleek loos alarm. En in 2005 duurde het zelfs even voordat men zeker wist dat paus Benedictus XVI gekozen was: de rook leek troebel grijs, en de kerkklokken lieten ook op zich wachten. Iedereen keek elkaar vragend aan.

Het is belangrijk dat er goed kan worden gecommuniceerd via de schoorsteen. De rook is namelijk het enige wat het publiek meekrijgt van de stemming, de rest is geheim. Vandaar de naam conclaaf, dat komt van het Latijnse cum clave, oftewel: met sleutel. Het is een gesloten proces.

Duidelijke boodschap

Om de communicatie duidelijker te maken, heeft het Vaticaan het rookproces aangepast. Voorheen verbrandde het enkel de stembriefjes voor witte rook, en voegde natte stro of rubber toe voor zwarte rook. Sinds 2005 gebruikt het naast de gewone stookkachel voor de stembriefjes, een tweede kacheltje. Daarmee maken ze de rook bewust zwart of wit, met behulp van een beetje scheikunde.

Voor zwarte rook (bij geen verkiezing) verbranden ze een mengsel van onder andere kaliumperchloraat, anthraceen (een roetproducerende koolstofverbinding), en zwavel. Dat zorgt voor dikke, donkere rook. Voor witte rook (bij een nieuwe paus) gebruiken ze kaliumchloraat, lactose en rosin (een harssoort). Deze stoffen zorgen voor lichte, witte dampdeeltjes die goed zichtbaar zijn in de lucht.

Zo wordt de boodschap tegenwoordig overduidelijk de wereld in gestuurd: Habemus Papam!

Bronnen: ScientificAmerican, People

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!