Zeg je nou ‘auto’ of ‘oto’? Kijk zocht het uit.
Het woord ‘auto’ hebben we rond het eind van de negentiende eeuw overgenomen uit het Frans. Daar werd het uitgesproken als ‘oto’, en zo zeiden Nederlanders het dus ook. Nou ja, de Nederlanders die zich in die tijd een auto konden veroorloven – de elite, dus. Die sprak destijds graag een woordje Frans, en zo komt het dat we wel meer autogerelateerde woorden aan die taal te danken hebben (denk maar aan garage, coureur, carburateur, limousine, chauffeur enzovoort).
Lees ook:
Chic doen
Langzamerhand werd de auto ook betaalbaar voor gewone Nederlanders. Bovendien raakten Franse leenwoorden door de hele Nederlandse taal verspreid; ze waren niet meer voorbehouden aan taalgebruikers uit de hogere klassen. Dat zorgde voor allerlei uitspraakaanpassingen. Door woorden als ‘autobiografie’ en ‘autocraat’ waren mensen gewend om het Griekse voorvoegsel ‘auto-’ met een au-klank uit te spreken. Die regel pasten ze voortaan ook toe op het woord voor hun bolide. De huidige situatie is dan ook dat er twee correcte uitspraakopties bestaan, elk met hun eigen bijklank: ‘oto’ als je chic wil doen en ‘auto’ als je wil laten zien dat je zo lekker gewoon bent gebleven.
Zo’n woord met twee uitspraakvarianten heet in de taalkunde een fonologisch doublet. Een ander voorbeeld is het cijfer 7: dat kun je als ‘zeven’ of ‘zeuven’ uitspreken. Die laatste versie bestond al in allerlei dialecten, maar werd opeens populair in de begintijd van de telefonie. Door de krakende lijnen van toen was het verschil tussen ‘zeven’ en ‘negen’ niet altijd duidelijk hoorbaar. Door ‘zeuven’ te zeggen, voorkwam je verwarring bij het doorgeven van telefoonnummers. Met de huidige technologie is dat niet meer nodig, maar het doublet bestaat nog altijd. Misschien omdat ‘zeuven’ ook wel chic klinkt?
Deze vraag kon je vinden in KIJK 11/2022.
Ook een vraag voor de rubriek ‘KIJK Antwoordt’? Mail hem naar [email protected]. En in onze gloednieuwe special geven we antwoord op 178 bijzondere, verrassende en boeiende vragen! Bestel hem hier!
Tekst: Sterre Leufkens
Openingsbeeld: Bengt Nyman/CC BY SA 2.0