Gevonden overblijfselen in Norwich zouden volgens een nieuwe studie toebehoren aan ten minste zeventien Asjkenazische Joden – jong en oud.

De bouw van een winkelcentrum in Norwich (Verenigd Koninkrijk) leidde in 2004 tot een bijzondere vondst: een middeleeuwse bron met daarin de resten van ten minste zes volwassenen en elf kinderen. Door gebruik te maken van moderne technieken hebben onderzoekers nu, achttien jaar later, de identiteit van de groep weten te achterhalen. In het vakblad Current Biology suggereren ze dat het gaat om een groep Asjkenazische Joden.

Lees ook:

• Menselijke botten waarschijnlijk gebruikt als meststof
• Waarom zitten archeologische resten bijna altijd onder de grond?

Rood haar, blauwe ogen

Van zes individuen wisten de wetenschappers voldoende DNA te verzamelen om er een genetische analyse op los te laten. “Hieruit bleek dat de doden meer overeenkomsten vertoonden met de hedendaagse Asjkenazische Joden dan met welke andere moderne populatie dan ook”, zegt hoofdauteur Selina Brace, werkzaam bij het Natural History Museum in Londen, tegen The Guardian.

De analyse wees verder uit dat onder de overledenen drie zussen, in de leeftijdscategorie van 5 tot 10 jaar, 10 tot 15 jaar, en een jong volwassene, waren. Alle drie hadden ze bruine ogen en bruin haar. Verder konden de onderzoekers uit het DNA een jongetje reconstrueren dat tussen de 0 en 3 jaar oud was toen hij stierf. Hij had rood haar en blauwe ogen – uiterlijke kenmerken die in die tijd veel bij Europese Joden voorkwamen. De twee andere individuen betroffen nog een kind, en een volwassen man. 

Asjkenazische Joden

Het team heeft bovendien DNA-varianten ontdekt die worden geassocieerd met ziektes die in moderne Asjkenazische Joden-populaties aanwezig zijn, zoals een aanleg voor bepaalde types kanker en verlate pubertijd.

Een plausibele verklaring dat het hier inderdaad gaat om Asjkenazische Joden, zegt Jürgen Zangenberg. Als hoogleraar Antiek Jodendom en Vroeg Christendom is Zangenberg werkzaam bij de Universiteit Leiden. Al zijn er nog wel wat onzekerheden. Dit komt door een gebrek aan vergelijkbare Joodse genomen (complete genetische samenstellingen) uit deze tijd. “Maar de genetische gelijkenis met moderne Asjkenazische Joden is belangrijk bewijs dat aanspoort tot meer onderzoek”, zegt de hoogleraar.

Vermoord?

Aan de hand van koolstofdatering schatten de wetenschappers dat de lichamen tussen het jaar 1161 en 1216 in de bron zijn terechtgekomen. In deze periode kwam antisemitisch geweld veel voor in onder meer het Verenigd Koninkrijk. In het jaar 1190 zorgden antisemitische rellen zelfs voor een bloedbad onder de Joden in Norwich.

De onderzoekers denken dan ook dat de gevonden individuen zijn vermoord. Ze worden gesterkt in hun conclusie doordat uit analyse zou blijken dat hun hoofden eerst de bodem van de bron raakten – de overledenen zouden niet eerbiedig zijn neergelegd na hun dood. Maar deze conclusie gaat Zangenberg iets te snel. “Het is aannemelijk, maar niet bewezen. Er is geen forensisch onderzoek gedaan naar mogelijke verwondingen.” Een zekere mate van voorzichtigheid is dan ook absoluut op zijn plaats.

Bronnen: Current Biology, The Guardian

Beeld: Prof Caroline Wilkinson/Liverpool John Moores University

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!