Wil je meer mensen verleiden hun blikjes en flesjes met statiegeld in te leveren bij de innamepunten? Maak er dan een loterij van. Uit nieuw Canadees onderzoek blijkt dat dit de kans flink vergroot dat mensen de boel weer terugbrengen.

Van alle Nederlandse plasticflessen in het statiegeld systeem, werd in 2024 83 procent teruggebracht. Dat blijkt uit een rapport van Statiegeld Nederland. Dat is zeker geen slechte score, maar de wettelijke doelstelling van 90 procent is nog niet gehaald. 

De organisatie schrijft in hun rapport dat ze daarom groot inzetten op communicatie en offline en online campagnes. Maar als je naar de uitkomsten van een nieuw Canadees onderzoek kijkt, is de oplossing een stuk eenvoudiger: maak van je statiegeldbon een loterijkaartje. Hoe zit dat?

Lees ook:

• ‘Onze stofzuiger ruimt kleine plastic korrels op het strand op’
• Hoe duurzaam zijn bioplastics nou echt?

Kleine kans, groot bedrag

Onderzoekers van de University of British Columbia deden drie psychologische experimenten met in totaal 975 proefpersonen. In de eerste twee experimenten konden mensen kiezen of ze gegarandeerd 10 cent terug wilden krijgen voor hun ingeleverde flesje of een kleine kans om een hoger bedrag te winnen, variërend van 1 tot 1000 dollar. 

De kans dat je er met 1000 dollar vandoor ging, was slechts 0,01 procent. Toch koos in het eerste experiment 26 procent van de mensen voor deze optie – en in het tweede experiment was dat zelfs 39 procent. Uiteindelijk leverden mensen maar liefst 47 procent meer flesjes in als ze veel geld konden winnen. 

In het derde experiment werd met name getest of mensen voorpret kregen van de wetenschap dat ze misschien een grote geldprijs konden winnen. “Het blijkt dat de mogelijkheid om een grote geldprijs te winnen motiverender werkt dan een kleine, gegarandeerde beloning. Dat is ook waarom mensen loterijkaartjes kopen. Die kleine kans op een grote winst is spannend”, vertelt onderzoeker Jiaying Zhao.

Statiegeldloterij in Noorwegen

Het systeem van een statiegeldloterij is niet nieuw. In Noorwegen maken mensen hier al sinds 2008 gebruik van en Finland nam het systeem in 2011 over. Door mee te spelen in de loterij doneer je ook direct aan een goed doel, in het geval van Noorwegen het Rode Kruis. 

Wie zijn flesje inlevert kan ervoor kiezen om gewoon het statiegeld terug te krijgen, maar je kunt het bedrag ook doneren. In Noorwegen kiest 39 procent van de achttienplussers voor deze optie.

Vervolgens heb je een kans van 1 op 467 om iets te winnen. Dat kan een kleine prijs van 50 of 100 Noorse kronen zijn (respectievelijk zo’n 4,50 en 9 euro) maar ook de hoofdprijs van 1 miljoen Noorse kronen (86.589 euro). Het resultaat? Meer dan 90 procent van de Noren levert zijn statiegeldflesjes in en het Rode Kruis heeft een laagdrempelige extra inkomstenbron.

Of het loterijsysteem in meer landen kan werken? De Canadese onderzoekers zijn er in ieder geval van overtuigd. “De kans op een geldprijs zou het geheime recept kunnen zijn. We hopen dat Canada dit innovatieve idee ook kan implementeren”, aldus Zhao.

Beeld: Tomra Systems/Wikimedia Commons

Bronnen: Waste Management, EurekAlert!

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!