Het vaderschap is in de afgelopen eeuw drastisch veranderd. Maar dat ging niet vanzelf: generaties mannen moesten lange tijd laveren tussen tradities, werkculturen en veranderende wetgeving. Nijmeegs onderzoek bracht de veranderingen onlangs in kaart.
Er was een tijd dat vaders vooral werden geassocieerd met loonzakjes, op zondag het vlees snijden en in het algemeen het gezag des huizes vertegenwoordigen. In die tijd stond ‘tijd met de kinderen doorbrengen’ gelijk aan op zondag met de krant op schoot in dezelfde kamer zitten. Fast forward naar nu, en we zien vaders met de baby in de draagzak, een kinderwagen duwen en elastiekjes in paardenstaarten leggen, terwijl ze op WhatsApp in de papa-groep bespreken wie deze week helpt bij een schoolactiviteit.
Socioloog Stefanie André, verbonden aan de Radboud Universiteit in Nijmegen, deed onderzoek naar honderd jaar vaderschap. Ze sprak met vaderzoonkoppels over hoe ze het vaderschap beleefden en hoe de vaders van de vaders dat dan weer deden. Zo ontstond een duidelijk beeld van verschillende generaties vaders die, gebonden door tijdgeest en wetten, hun vaderschap allemaal anders invulden.
Lees ook:
Werkende vrouwen
De oudste generatie, geboren tussen 1928 en 1945, had een duidelijk script: vader werkt op de boerderij, in de fabriek of op kantoor, en moeder zorgt. De mannen waren als vader emotioneel af-, maar op papier aanwezig: als gezagsdrager, als kostwinner, als het hoofd van het gezin.
Toch spreken de zonen van deze vaders met waardering over hun pa. “Mijn vader deed wat nodig was in moeilijke tijden”, vertelt een van de vaders uit het onderzoek – die inmiddels ook opa is. “Hij had ook geen ruimte om het anders te doen. Je moest keihard werken om brood op tafel te krijgen. Dat was je taak als vader. Hoe beter je dat deed, des te beter je het als vader deed. En stel je voor dat je dat niet kon en je vrouw je moest helpen met geld verdienen… Het gebeurde natuurlijk wel, zeker in grote gezinnen die amper het hoofd boven water konden houden. Maar dat werd zeker niet aan de grote klok gehangen.”
Dit was de tijd waarin vrouwen in overheidsdienst ontslag kregen zodra ze gehuwd waren. Voor mannen betekende de volautomatische zorgrol van moeders dat zij amper zorgtaken hadden, zelfs al zouden ze dat gewild hebben.
Dit is het begin van het artikel over de veranderde rol van vaders. Lees het hele verhaal in het extra dikke winternummer. Bestel deze editie in onze webshop, of eenvoudig via de knop hieronder.
Tekst: Monique Siemsen
Beeld: Ariel Skelley/Getty Images