Zo’n 18 procent van de Instagram-gebruikers vindt zichzelf verslaafd aan het sociale medium, maar volgens psychologen zijn de meeste mensen dat niet.

Je herkent het misschien wel. Op momenten dat je even niks te doen hebt, pak je meteen je telefoon erbij en open je je sociale media. Maar voordat je er erg in hebt, zit je een kwartier – of nog langer – te scrollen. Het is dan ook niet vreemd dat veel gebruikers van sociale media het gevoel hebben verslaafd te zijn aan deze apps. Toch zijn de meeste mensen dat niet, schrijven psychologen in het vakblad Scientific Reports.

Lees ook:

• Je telefoon wegleggen helpt niet tegen afleiding van werk
• ‘We moeten veel beter weten wat er bij techbedrijven gebeurt’

Geen verslaving, maar gewoonte

De onderzoekers lieten 380 Amerikaanse Instagram-gebruikers van gemiddeld 44 jaar een vragenlijst invullen. Deelnemers beschreven hoe verslaafd ze zich voelden aan Instagram en beantwoordden vragen over hun gebruik van de app.

Daaruit bleek dat 18 procent van de deelnemers vond dat ze minstens enigszins verslaafd waren – 5 procent vond zelfs dat ze flink verslaafd waren. Toch vertoonde slechts 2 procent daadwerkelijk symptomen die wijzen op een mogelijke verslaving. Zo waren er bijvoorbeeld maar weinig mensen die afkickverschijnselen ervaarden.

Volgens de onderzoekers creëert overmatig sociale-mediagebruik vooral gewoontes, waardoor je op ‘loze’ momenten automatisch de app opent, zonder daar echt bij na te denken. Hoewel het lastig kan zijn om zulke gewoontes te doorbreken, is dat wel makkelijker dan om van een verslaving af te komen.

Verslaving in de media

Waarom denken zoveel mensen dat ze verslaafd zijn? De onderzoekers vermoeden dat dit komt door de manier waarop nieuwsartikelen sociale-mediagebruik omschrijven. Ze analyseerden artikelen die Amerikaanse nieuwsmedia tussen 2021 en 2024 publiceerden. Ze ontdekten dat 4383 artikelen het hebben over “sociale-mediaverslaving” en slechts 50 over “sociale-mediagewoontes”.

Heeft dit daadwerkelijk effect op de manier waarop mensen hun sociale-mediagebruik ervaren? Dat besloten ze in een tweede experiment te onderzoeken. 824 Amerikaanse Instagram-gebruikers kregen weer vragen over hun gebruik van de app en of ze zich verslaafd voelden.

Maar deze keer waren ze opgedeeld in twee groepen. Een daarvan kreeg van tevoren te lezen dat een bepaalde overheidsinstantie waarschuwt dat overmatig sociale-mediagebruik verslavend is en schadelijk kan zijn voor je mentale gezondheid en welzijn. De groep die deze informatie kreeg, bestempelde zichzelf vaker als verslaafd. Deze deelnemers hadden ook het idee dat ze minder controle hadden over hun Instagram-gebruik.

Door overmatig sociale-mediagebruik onterecht te bestempelen als een verslaving, denken mensen dus dat ze zelf minder invloed hebben op het verminderen van hun gebruik dan ze in werkelijkheid hebben, concluderen de onderzoekers. Ze raden daarom aan om het woord ‘verslaving’ alleen nog maar te gebruiken voor mensen die daadwerkelijk verslaafd zijn.

Bron: Scientific Reports

Beeld: Robin Worrall/Unsplash

Duik in de wereld van wetenschap, technologie en ruimtevaart met KIJK! Ontdek de meest fascinerende achtergronden, baanbrekende ontwikkelingen en de spannendste verhalen uit de ruimte.

Wil jij niets missen én profiteren van een scherpe aanbieding? Word nu lid van KIJK en lees meer voor minder!

Ga naar de aanbieding!