Vanaf hogere grond verzamelen chimpansees tactische informatie over rivalen om zo confrontaties te vermijden, blijkt uit onderzoek.

Al de hele geschiedenis lang worden heuveltoppen gebruikt in oorlogsvoering. Door vanaf hogere grond de vijanden te bespieden kom je namelijk veel te weten, bijvoorbeeld: hoe groot is hun leger en waar gaan ze naar toe? Op basis daarvan kan een aanval worden gepland. Nu blijkt dat niet alleen de mens maar ook apen op deze manier tactische beslissingen nemen, zo staat beschreven in PLoS Biology.

Lees ook:

• Met hun ‘geblaf’ helpen jagende chimpansees elkaar
• Filmpje: ‘Chimpansee behandelt wond met insecten’
• Waarom worden mensen ouder dan chimpansees?

Patrouilles

De onderzoekers, onder leiding van Sylvain Lemoine van de University of Cambridge, deden drie jaar lang onderzoek in twee naburige wilde chimpanseegroepen in de bossen van Ivoorkust in West-Afrika. Ze kwamen dichtbij genoeg om het gedrag van de apen te observeren (de chimpansees in deze bossen zijn gewend aan de aanwezigheid van mensen). Ze volgden de apen en droegen GPS-trackers om de bewegingen van de groepen in kaart te brengen.

De chimpansees voerden in kleinere groepjes regelmatig patrouilles uit langs de grenzen van hun territorium. Dat was te zien doordat ze dicht bij elkaar bleven en stil waren. Regelmatig stopten ze om de omgeving af te speuren. Dat de apensoort dit doet, was al bekend.

Eilandbergen

Nieuw waren de tussenstops op zogenoemde eilandbergen, rotsachtige uitstulpingen in de bossen. De onderzoekers kwamen erachter dat de chimpansees tweemaal zo vaak een eilandberg beklommen als ze zich richting het territorium van de andere groep begaven. Op die grens bevindt zich een gewild gebied, waar veel vechtpartijen plaatsvinden.

Na zo’n verkenning vanaf hogere grond betraden de chimpansees in 40 procent van de gevallen het betwiste gebied. Tenminste, als de rivaliserende groep op zeker 500 meter afstand was. Dit percentage nam toe naar 50 bij een afstand van 1000 meter en naar 60 bij 3000 meter. Volgens Lemoine en zijn team lijkt het er sterk op dat de chimpansees een goed idee hadden van hoe ver weg de vijand is. Is de afstand groot genoeg, dan nemen ze hun kans en halen bijvoorbeeld voedsel uit het gebied.

Tactisch inzicht

Sommige andere zoogdieren, zoals stokstaartjes, gebruiken ook weleens hogere grond tot hun voordeel. Bijvoorbeeld om roofdieren te zien aankomen of om partners te lokken. Maar het daadwerkelijk inzetten om risico’s op confrontatie te kunnen inschatten, is een grote stap verder. Lemoine en collega’s komen nu met het eerste bewijs dat naast mensen ook apen dit kunnen. Dit zou er bovendien op kunnen wijzen dat onze verre aapachtige voorouders al over tactisch inzicht beschikten.

“Het verbaast mij niets dat chimpansees vanuit veilige hoogte hun vijanden willen bekijken” geeft primatoloog Frans de Waal van de Emory-Universiteit (VS) aan. “De studie toont aan dat er nogal wat berekening bij komt kijken, zoals of de eigen groep sterker of zwakker is en of de rivalen dichterbij komen of juist de afstand vergroten. Het is een goed uitgevoerd onderzoek dat aantoont dat wat wij mensen doen met onze legers en uitkijkposten, door chimpansees (op kleinere schaal) ook al duizenden jaren wordt gedaan.”

Bronnen: PLoS Biology, University of Cambridge via EurekAlert!

Beeld: Roman M. Wittig/Tai Chimpanzee Project

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!