Onze voorouders waren soms aaseters. En af en toe lukten het ze zelfs om het eten van enorme hyena’s af te pakken, suggereert onderzoek.

De oermens wordt vaak afgebeeld al rennend met een speer, op jacht naar een kudde gnoes. Maar de laatste jaren wordt steeds duidelijker dat onze voorouders ook af en toe aaseters waren. En daarbij bleken ze zelfs in staat tot het wegjagen van een groep reuzenhyena’s. Zo schrijven althans onderzoekers van het National Research Center on Human Evolution in Scientific Reports.

Lees ook:

• Scheenbeen met snijsporen mogelijk oudste bewijs kannibalisme
• Homo naledi ‘begroeven’ mogelijk hun doden
• Kadavers voor de wetenschap

Geduchte aaseters

De uitgestorven hyenasoort Pachycrocuta brevirostris was met het gewicht van een volwassen man en de grootte van een hedendaagse leeuw een geduchte aaseter. Zie daar maar eens de maaltijd van af te pakken. Om te kijken of het de mensachtige toch zou kunnen lukken, simuleerde het team van Ana Mateos op de computer een aantal scenario’s.

In alle scenario’s ging het om kadavers die tussen 1,2 en 0,8 miljoen jaar geleden werden achtergelaten door sabeltandkatten en Europese jaguars op het Iberische schiereiland. In die tijd leefde de mensachtige Homo erectus. Zou hij aan het einde van deze periode in populatie-aantal de hyena’s kunnen overtreffen als ze zouden strijden om dezelfde kadavers?

Minimaal vijf

Ja, blijkt het antwoord. Tenminste, als minimaal vijf individuen samenwerkten in het wegjagen van de hyena’s bij de door hen buitgemaakte kadavers. Kleinere groepen zouden alleen kunnen overleven als de sabeltandtijgers en jaguars beduidend meer kadavers achter zouden laten, maar dat lijkt de onderzoekers niet erg realistisch.

Slaat een groep van meer dan tien mensachtigen de handen ineen, dan konden ze zelfs de pas gedode maaltijden van de katachtige roofdieren inpikken. Maar te veel is ook weer niet goed. Want vanaf dertien personen zou er te weinig aasvlees zijn om alle monden te kunnen voeden. In dat geval ‘winnen’ hyena’s het van H. erectus qua populatie-aantal aan het einde van de gesimuleerde tijdsperiode.

Geweld van die rare beesten

“Dit soort onderzoek is erg interessant, omdat de ecologie van Europa in het verre verleden in niets leek op die van nu”, vertelt paleo-antroploog Gerrit Dusseldorp van de Universiteit Leiden. “Rond 1 miljoen jaar terug liepen er sabeltandkatten, jaguar-achtigen en reuzenhyena’s rond. Vroege mensen kennen we eigenlijk maar weinig in Europa in die tijd. Het is dus interessant om te zien hoe die zich staande hielden tussen het geweld van al die rare beesten.”

Pas 800.000 jaar geleden veranderde dat volgens hem. “Dan zie je langzaamaan steeds meer bewijs voor menselijke aanwezigheid komen. Tegelijkertijd verdwijnen de sabeltandkatten en reuzenhyena’s. Een grote verandering in ecologie dus. Maar voor die tijd was het volgens deze studie goed mogelijk dat aasetende mensen én reuzenhyena’s in hetzelfde systeem zouden kunnen bestaan (mits er genoeg half opgegeten karkassen geproduceerd werden door de katachtigen).”

Toch heeft Dusseldorp ook nog wat aan te merken op de simulaties. “De mens is een primaat en dus veel meer van planten afhankelijk dan van dieren. Dus de veronderstelde concurrerende relatie met de reuzenhyena is misschien minder sterk dat hier wordt voorgesteld. Ook vind ik de gebruikte bevolkingsdichtheden vrij hoog; zo doen ze bijvoorbeeld hun simulaties met veertien mensen per 100 vierkante kilometer, dat is veel meer dan de dichtheid waarop de meeste hedendaagse jager-verzamelaars leven.”

Bronnen: Scientific Reports, Scientific Reports News via EurekAlert!

Beeld: Kandukuru Nagarjun, CC-BY 2.0

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!