Sterrenkundigen hebben een witte dwergster gevonden die tweemaal per uur rond een zwart gat draait. Een dodelijke dans?
Bij zwarte gaten moet je vandaan blijven. Dat weet iedereen. Maar dat is tegen dovemansoren gericht bij de witte dwergster van het systeem X9. Hij draait vrolijk rond een zwart gat, op een afstand van slechts 2,5 maal de afstand van de maan tot de aarde. Dat blijkt uit observaties van NASA’s ruimtetelescopen Chandra X-ray Observatory en NuSTAR, en de Australia Telescope Compact Array op aarde.
Kortste omloopbaan
Het stellaire koppel, een binair systeem genoemd, ligt in de bolvormige sterrenhoop 47 Tucanae, op ongeveer 14.800 lichtjaar afstand. Al in 2015 werd bekend dat het zwarte gat van het duo materie wegsnoept van de dwergster. Maar nu pas is duidelijk dat de omloopbaan van de ster rondom zijn eetgrage buurman de kortste ooit gevonden is.
De sterrenkundigen, van de Curtin University en het ICRAR, zagen dat elke 28 minuten de röntgenhelderheid van het binaire systeem afneemt. Daarnaast zagen ze veel zuurstof in de materieschrijf van geïoniseerd (geladen) gas rondom het zwarte gat.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Diamanten planeet?
Gelukkig voor de witte dwergster denken de onderzoekers niet dat hij wordt opgeslokt door zijn buurman. Maar zijn precieze lot is onbekend. Op dit moment heeft de ster waarschijnlijk meer dan de helft van zijn oorspronkelijk massa verloren aan het zwarte gat. Dit gaat nog wel tientallen miljoenen jaren door.
Terwijl dit feestmaal doorgaat, zal de ster zich mogelijk als gevolg van zijn kleinere massa steeds verder van het zwarte gat verwijderen. Uiteindelijk zou de dwergster dan kunnen veranderen in een exotisch object, zoals de diamanten planeet die een paar jaar terug is gevonden.
Botsing zwart gat met rode reus
Maar hoe kwam de ster in eerste instantie zo dicht bij het zwarte gat? Mogelijk botste het zwarte gat op een rode reuzenster en ontstond uit het gekatapulteerde gas een ster. Terwijl er zwaartekrachtgolven werden uitgezonden, slonk de baan van de ster rondom het zwarte gat. Toekomstige ruimtetelescopen moeten deze zwaartekrachtgolven gaan oppikken.
Beeld: NASA/CXC/M.Weiss