Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!
Hoewel we nog steeds niet snappen waar het zelfbewustzijn vandaan komt, kunnen we wel testen welke diersoorten het hebben. Bavianen lijken niet geslaagd voor deze test.
Wie ooit een hond voor een spiegel heeft gezet, weet dat hij geen idee heeft dat hij naar zichzelf kijkt. Sommigen beginnen naar zichzelf te blaffen of nemen een kijkje achter de spiegel. Weer anderen interesseert hun eigen spiegelbeeld helemaal niets.
Dat geldt niet voor bijvoorbeeld eksters, chimpansees, gorilla’s en poetslipvissen. Zij herkennen zichzelf wel, wat erop duidt dat zij een vorm van zelfbewustzijn hebben. Onderzoekers van University College London (VK) hebben voor het eerst een groep wilde beerbavianen (Papio ursinus) aan de zogeheten spiegelproef onderworpen.
Lees ook:
De spiegelproef
Bij de spiegelproef is het gebruikelijk om een sticker of likje verf op het dier aan te brengen. Deze moet op een plek zitten die hij zonder spiegel niet zou kunnen zien, zoals zijn gezicht. Daarna wordt het dier voor de spiegel gezet.
Herkent het dier dat hij naar zijn eigen spiegelbeeld kijkt? Dan zal hij de markering proberen te verwijderen. Dit is ook precies wat we zien bij eerdergenoemde diersoorten, zoals chimpansees en eksters.
De spiegelproef wordt vaak gedaan onder dieren in gevangenschap. Het is voor het eerst dat een groep wilde bavianen eraan onderworpen werd. Omdat de bavianen in deze nieuwe studie nog nooit in hun leven een spiegel hadden gezien, kregen ze eerst een maand de tijd om aan het object te wennen. Ze hadden de volledige vrijheid om er wel of niet voor te gaan zitten. Na die maand begonnen de eerste tests.
Geen vorm van zelfreflectie
In plaats van verf gebruikten de onderzoekers in deze studie lasermarkeringen. Dan hoefden ze de dieren niet te vangen, wat het onderzoek een stuk minder invasief maakt. In totaal werden 112 bavianen beschenen met een lampje.
Ze lieten de laser schijnen op plekken die de dieren zelf konden zien, zoals een hand of voet. Zo konden de onderzoekers testen of ze überhaupt geïnteresseerd waren in hun eigen lichaam. Ze vonden deze vlek maar wat interessant. Ze begonnen er bijvoorbeeld aan te krabben.
Het werd anders als de dieren voor de spiegel zaten en de laser op een oor of wang werd gericht. Dan liet de vlek de bavianen helemaal koud. Dat suggereert dat ze geen idee hadden dat ze naar zichzelf keken, en dus zelfbewustzijn missen.
Maar, zo voegt een van de onderzoekers in een persbericht toe: “De aapjes raakten al snel vertrouwd met hun spiegelbeeld, wat erop duidt dat ze hun spiegelbeeld ook niet als een vreemdeling beschouwden.”
Baviaan snapt spiegel
Hoewel het de bavianen volgens de spiegelproef aan echt zelfbewustzijn ontbreekt, zijn er wel aanwijzingen dat ze snapten hoe de spiegel werkte. Ze keken bijvoorbeeld achter zich als ze voor de spiegel zaten, alsof ze de werkelijke omgeving vergeleken met die in de spiegel.
Als ze een dominant lid van de groep aan zagen komen in de spiegel, keken ze ook achterom. Ook dat suggereert dat ze snappen hoe de reflectie van een spiegel werkt. Andere apensoorten, zoals kapucijnaapjes en slingerapen, vertonen soortgelijk gedrag.
Bron: Proceedings of the Royal Society B