Volgens een nieuwe studie zouden ratten regelmaat in een lied kunnen oppikken. Maar niet iedereen is overtuigd.

Wanneer je een lekker liedje op de radio hoort, kun je het soms niet helpen om mee te bewegen op het ritme van de muziek. Je knikt op hetzelfde tempo met je hoofd, of tikt onbewust met je voet. De gedachte is dat slechts een aantal diersoorten, waaronder de mens, beschikt over de eigenschap om ritme in muziek te herkennen.

Volgens Japanse onderzoekers kunnen we nu ratten aan dit rijtje toevoegen. Maar muziekwetenschapper Henkjan Honing van de Universiteit van Amsterdam, niet bij de studie betrokken, laat aan KIJK weten dat deze conclusie veel te snel is getrokken.

Lees ook:

• Hoe zorgt muziek voor kippenvel?
• ‘Mensen dansen meer door basgeluid’

Snellere beat

De Japanse wetenschappers lieten tien ratten luisteren naar ‘Sonate voor twee piano’s in D majeur’ van Wolfgang Amadeus Mozart. Maar niet voordat ze kleine, draadloze versnellingsmeters aan hun kop hadden bevestigd. Deze apparaten merkten de meest subtiele bewegingen van de ratten op, aldus de onderzoekers. Ook twintig menselijke proefpersonen werden aan de muziek blootgesteld.

Naast het normale ritme van de compositie van Mozart liet het Japanse team nog drie verschillende tempo’s aan de dieren horen. Een ritme dat 75 procent trager was dan het origineel, dat 200 procent rapper ging, en dat 400 procent sneller was. De onderzoekers verwachtten dat de ratten een hoger tempo prefereerden, omdat hun lichaampjes – inclusief hun hartslag – sneller werken dan dat van mensen.

Dit bleek niet het geval. De onderzoekers meldden dat de koppies van de dieren het beste meedeinden bij een tempo tussen de 120 en 140 beats per minuut (bpm). De originele compositie van Mozart telt 132 bpm. De ratten hadden hierbij dan ook een betere ‘beatsynchronisatie’ dan bij de vertraagde en versnelde varianten. Hetzelfde zou gelden voor mensen.

Jitteren

Een problematische studie, zo valt Honing direct met de deur in huis. De ratten bewegen wellicht helemaal niet omdat ze de regelmaat oppikken; het knikken van hun hoofd kan volgens de Nederlandse muziekwetenschapper duiden op een schrikreactie.

Om erachter te komen of de ratten bewogen uit angst, of daadwerkelijk het ritme voelden hadden de Japanse onderzoekers de compositie moeten “jitteren”, zegt Honing. Hierbij vertraag of versnel je het lied opeens tijdens het experiment, waardoor het zijn regelmaat kwijtraakt. “Als de ratten hetzelfde reageren op het originele nummer met beat als op de gejitterde versie, weet je dat het om een schrikreactie gaat.”

Bij welke dieren het dan wél is aangetoond dat ze regelmaat kunnen oppikken? “Bij zangvogels, zoals kaketoes en papegaaien, en bij een zeeleeuw die onderzoekers daartoe getraind hebben”, antwoordt de muziekwetenschappers. “Ook is er een onderzoek geweest waaruit bleek dat chimpansees met de muziek meebewogen. Maar katten zijn er bijvoorbeeld niet toe in staat; wat de KPN-reclame ons ook doet geloven.”

Bronnen: Science Advances, The Guardian

Beeld: Cathy Keifer/Getty Images

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!