Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!
De bogong-mot is het eerste ongewervelde dier waarvan bekend is dat het de sterrenhemel gebruikt om te navigeren tijdens lange migratietochten.
Ieder voorjaar ontvluchten miljoenen bogong-motten de Australische zomerhitte en vliegen 1000 kilometer naar het zuiden om te schuilen in de koele grotten van de Australische Alpen. Hoe vinden ze de weg naar deze plek waar ze nog nooit eerder zijn geweest? Met behulp van de sterrenhemel, zo blijkt uit een onderzoek dat is gepubliceerd in Nature. Het was al bekend dat mensen en sommige vogels (en mogelijk zeehonden) zo navigeren, maar de bogong-mot is het eerste ongewervelde dier waarbij dit is aangetoond.
Lees ook:
- Motten kunnen bloemen niet ruiken vanwege uitlaatgassen
- Motten blijken de bijen van de nacht te zijn
Mysterieuze migratie
De rupsen van de bogong-mot (Agrotis infusa) worden geboren in de winter en eten dan hun buikje rond met plantaardig materiaal. Nadat ze zich in het voorjaar hebben verpopt, maken ze dus een lange tocht naar het zuiden. In de koele grotten van het gebergte houden ze vervolgens een zomerslaap, waarna ze in de herfst weer terugvliegen om te broeden en daarna te sterven.
De motten bezoeken de zomerse schuilplaats dus maar één keer in hun leven. Toch weten ze de weg ernaartoe feilloos te vinden. Het was altijd een raadsel hoe ze dat precies doen. Eerdere onderzoeken hebben al gesuggereerd dat ze het magneetveld van de aarde gebruiken om te navigeren. Dat zouden ze dan wel combineren met visuele herkenningspunten, maar het was niet duidelijk welke dat waren.
Back-upsysteem
Insecten die overdag migreren gebruiken vaak de zon om de richting te bepalen. De onderzoekers vroegen zich daarom af of bogong-motten misschien naar de sterrenhemel kijken.
Ze vingen een aantal motten aan het begin van hun migratie en plaatsten die in een vluchtsimulator die als een soort planetarium de nachtelijke hemel nabootste. In die ruimte hadden ze het magneetveld van de aarde volledig geblokkeerd, dat konden de motten dus niet gebruiken om te navigeren. Toch vlogen ze in het Australische voorjaar allemaal richting het zuiden en in de herfst naar het noorden.
Als de onderzoekers de sterrenhemel 180 graden draaiden, vlogen de motten juist de andere kant op. En wanneer de sterren waren gehusseld, lukte het de nachtvlinders niet meer om te navigeren. De onderzoekers konden zelfs visuele neuronen in het kleine insectenbrein identificeren die actief werden als de posities van de sterren veranderden. “Dit bewijst dat de motten niet gewoon naar het helderste licht vliegen of een eenvoudige visuele aanwijzing volgen”, zegt onderzoeker Eric Warrant in een persbericht. “Ze lezen specifieke patronen in de nachtelijke hemel om een geografische richting te bepalen, net als trekvogels dat doen.”
Maar wat als wolken het licht van de sterren blokkeren? De onderzoekers konden aantonen dat de motten dan in de juiste richting blijven vliegen door gebruik te maken van het magneetveld van de aarde. Dankzij de twee verschillende navigatiemethoden hebben de nachtvlinders dus altijd een back-upsysteem om op terug te vallen.
Nog niet duidelijk wat de motten zien
Het blijft overigens wel nog onzeker of de motten daadwerkelijk individuele sterren kunnen zien. Volgens de onderzoekers is het ook goed mogelijk dat ze enkel de Melkweg herkennen als een heldere lichtstrook aan de zuidelijke helft van de hemel.
In 2013 wees onderzoek uit dat mestkevers de Melkweg gebruiken om hun poepballen in een rechte lijn te rollen. Maar er waren nog geen insecten bekend die de sterrenhemel gebruiken om te navigeren tijdens lange migratietochten.
Bronnen: Nature, University of South Australia via EurekAlert!