In de zoektocht naar hernieuwbare energiebronnen wordt ook gekeken naar drijvende zonnepanelen. In een nieuwe Amerikaanse studie is onderzocht hoe watervogels reageren op deze verandering in hun habitat.

Het doel van drijvende zonnepanelen is duidelijk: schone energie opwekken. Maar de ecologische gevolgen zijn nog (grotendeels) onbekend. Een drijvend zonnepark zorgt bijvoorbeeld voor minder zonlicht en lucht in het water. Hoeveel kwaad dat kan, weten we nog niet. Tegelijkertijd bieden de panelen extra schuilmogelijkheden voor vissen, wat weer positief kan zijn. 

Amerikaanse onderzoekers van de University of California (Davis) richtten zich in hun onderzoek specifiek op watervogels, zoals de kwak en de geoorde aalscholver. Watervogels zijn eenvoudig om te observeren en bevinden zich zowel op als onder het water en de panelen. Dat maakt ze volgens de onderzoekers een geschikt studieobject.

Lees ook:

• Dragen zonnepanelen bij aan de opwarming van de aarde?
• Onderzoekers willen zonnepanelen maken van maanstof

Negatieve gevolgen vermijden

“We willen meer hernieuwbare energiebronnen ontwikkelen, en tegelijkertijd gezonde, functionele omgevingen creëren”, vertelt onderzoeker Elliott Steele in een persbericht. “We bereiken deze balans alleen door uitvoerig onderzoek te doen en te begrijpen hoe wilde dieren reageren op drijvende zonnepanelen. Zo kunnen we de negatieve gevolgen vermijden en potentiële ecologische voordelen realiseren.” 

Daarom trok het team het veld in om reeds bestaande drijvende zonneparken te observeren. Ze zagen voornamelijk positieve interacties tussen de vogel en de zonnepanelen. De kwak rustte er bijvoorbeeld regelmatig even uit en de zwarte phoebe maakte er een nest. 

Onderzoek naar watervogels en drijvende zonneparken 

De Amerikaanse onderzoekers onderstrepen het grote kennisgat dat er is rondom drijvende zonnepanelen. Volgens hen moet er in toekomstig onderzoek naar de objecten in ieder geval aan deze vijf dingen aandacht besteed worden:

• Hoe watervogels met ieder deel van het drijvende object omgaan. 
• De directe en indirecte effecten die watervogels en drijvende zonnepanelen op elkaar kunnen hebben. 
• Hoe strategieën voor vogelbescherming per locatie, regio of seizoen kunnen verschillen. 
• Hoe watervogels op zonneparken het best gemonitord kunnen worden. 
• Hoe groot de kans is dat vervuilende stoffen uit de drijvende zonnepanelen lekken en wat er gedaan kan worden om risico’s te voorkomen. 

Zonneparken in Nederland 

Ook in Nederland houden we ons met deze vraagstukken bezig. Zo stipte de toenmalige minister van Economische Zaken en Klimaat in zijn kamerbrief van 2021 de onbekende ecologische gevolgen van zonne-energie op water aan. Het is belangrijk om daar snel meer over te weten te komen, want we hebben in Nederland al verschillende drijvende zonneparken. Op de Bomhofsplas bij Zwolle ligt zelfs het grootste drijvende zonnepark van Europa.

Om het kennisgat te dichten, is er in 2025 op drie grote commerciële drijvende zonneparken een uitgebreide meting van de waterkwaliteit gedaan door Stichting Toegepast Onderzoek Waterbeheer (STOWA). Harde conclusies zijn er nog niet, maar het onderzoek licht al wel een tipje van de sluier op. 

Als het gaat om watervogels, concludeert ook het STOWA dat de parken gebruikt worden als rustplaats. Het risico is wel dat vastzittende vogelpoep de zonnecellen blokkeren en er dus minder energie wordt opgewekt. 

Voor jagende vogels, zoals de aalscholver, zouden drijvende zonneparken juist nadelig kunnen zijn. Deze soorten hebben namelijk open water nodig om in te kunnen duiken. Maar omdat er momenteel geen monitoringsprogramma loopt rond het gedrag van deze soorten, is dat niet met zekerheid te zeggen. 

Betere ontwerpen

De onderzoekers willen vooral aanstippen dat er meer kennis nodig is voordat we op grote schaal veranderingen aanbrengen in onze wateren. Onderzoeker Emma Forester: “Nu we op een cruciaal punt staan in de ontwikkeling van hernieuwbare energiebronnen, willen we meer nadenken over het ontwerp, zodat vogels en andere wilde dieren ervan kunnen profiteren.”

Bronnen: EurekAlert!/STOWA/RVO

Beeld: Rebecca R. Hernandez, UC Davis

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!