Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!
Op een eiland voor de kust van Panama zagen wetenschappers iets vreemds: mannelijke kapucijnapen die zonder duidelijke reden baby’s van brulapen ontvoerden.
Kapucijnapen hebben een indrukwekkende cultuur. Ze maken namelijk slim gebruik van allerlei gereedschap. Zo openen ze bijvoorbeeld noten door hier met grote stenen op te slaan. Dit gedrag kan worden gezien als een traditie: het wordt van generatie op generatie doorgegeven.
Maar nu hebben wetenschappers een wel heel bijzondere, nieuwe traditie van deze dieren geobserveerd. Een mannetjeskapucijnaap werd gespot met een jong van een andere soort, een brulaap. Hij had deze zuigeling ontvoerd van zijn ouders. Niet veel later zagen de onderzoekers nog meer mannetjes hetzelfde gedrag vertonen. Hierover schrijven ze in het vakblad Current Biology.
Lees ook:
Trendsetter
De onderzoekers hebben al sinds 2017 bewegingsgevoelige camera’s op het eiland Jicarón geplaatst, dat voor de kust van Panama ligt. Daar leeft een grote populatie kapucijnapen, waarvan ze graag het intelligente gereedschapsgebruik wilden bestuderen. Maar in 2022 zag een van de wetenschappers een wel heel ongewoon verschijnsel.
Op de camerabeelden was een kapucijnaap te zien die een jonge brulaap op zijn rug had. Om te kijken of dit vaker voorkwam, spitten de wetenschappers door enorm veel beelden die ze het jaar ervoor hadden gemaakt. Wat bleek? Telkens werd dezelfde kapucijnaap – Joker genoemd – met een jonge brulaap op zijn rug gespot. Dit namen ze in totaal vier keer waar, met vier verschillende jonkies.
In de vijf maanden daarna zagen de onderzoekers het gedrag niet meer. Ze dachten dat het misschien een enkele kapucijnaap was, die wat nieuws probeerde. Dat was niet ongebruikelijk bij deze soort. Toch was dat nu niet het geval. Na een tijdje zagen ze namelijk weer een kapucijnaap met een babybrulaap op zijn rug – en deze keer was het niet Joker.
In de vijftien maanden na die observatie zagen ze vijf kapucijnapen elf verschillende brulaapjes meenemen. Eén individuele aap liet dus een ongewone handeling zien, en anderen deden hem na: de vorming van een sociale traditie.
Verveeld?
Het was een echte ontvoering. De brulaapbaby’s – allemaal jonger dan vier weken – probeerden te ontsnappen. Dat lieten de kapucijnapen niet toe. En ook al deden ze de baby’s geen pijn, heeft door een gebrek aan moedermelk waarschijnlijk geen van hen het overleefd.
Wat zou de reden kunnen zijn van dit ongebruikelijke gedrag? Eerst dachten de onderzoekers dat het een soort adoptie was. Dat is wel eens eerder bij een kapucijnaap gezien, die succesvol een penseelaapje had opgevoed. Maar dit wordt alleen gedaan door vrouwtjesapen – om te oefenen met het verzorgen. Dat was hier duidelijk niet het geval.
Meestal levert nieuw gedrag wel iets van een voordeel op. In deze situatie was dat moeilijk te bedenken. Ze aten de baby’s niet op, speelden niet met hen, en de kidnappers kregen ook niet meer aandacht van groepsgenoten. De onderzoekers vermoeden dat het gedrag voortkomt uit een soort verveling. De apen hebben het namelijk best makkelijk op het eiland. Ze hebben geen vijanden, weinig concurrentie, en hebben daarom misschien veel tijd om handen. Noodzaak is dus niet altijd het begin van een uitvinding.
Gevaarlijke traditie
Het team weet nog niet of de traditie stand heeft gehouden, omdat het nog geen data na 2023 heeft geanalyseerd. Maar zou dit gedrag zich nog verder verspreiden binnen de kapucijnapen, dan kan dat een serieus probleem vormen. Brulapen zijn namelijk een bedreigde diersoort op het eiland. Daarom vinden de onderzoekers het belangrijk om dit gedrag goed in de gaten te houden.
Hieronder kun je een filmpje bekijken waarop het gedrag van de apen te zien is.
Bronnen: Current Biology, EurekAlert!
Beeld: Brendan Barrett/Max Planck Institute of Animal Behavior