Door de neushoorn te ontdoen van zijn hoorn, red je hem van de stroop. Dat is de conclusie van een onderzoek dat de jacht op neushoorns tussen 2017 en 2023 in beeld bracht. 

Er wordt al jaren gesproken over hoe de neushoornstroperij het beste kan worden aangepakt. Een bekende methode is het trimmen van de hoorns, zodat de dieren zijn ontdaan van hun kostbare bezit. Uit een nieuw onderzoek blijkt dit – in ieder geval voor de neushoorns in het Zuid-Afrikaanse Krugerpark – positief uit te pakken.

Lees ook:

• Wetenschappers maken hoorns van neushoorns radioactief
• De hoorn van de neushoorn wordt steeds kleiner

Waarom worden neushoorns gestroopt?

Het is een groot probleem voor de overlevingskansen van de neushoorn: stroperij. Alleen al op het Afrikaanse continent sterft minstens een neushoorn per dag omdat iemand het op zijn hoorn heeft voorzien. Tussen 2013 en 2017 werden er jaarlijks zelfs meer dan duizend neushoorns geslacht. Ook in Azië vindt er stroperij plaats. 

Wat mensen met die hoorns moeten? Ze zouden geneeskrachtige eigenschappen bezitten – en ze zijn bovendien een statussymbool. De stroperij is uiteraard illegaal, maar het is moeilijk om het verbod te handhaven. De stroop vindt plaats op afgelegen gebieden en de verkoop gebeurt op de zwarte markt.

Maar wat als je die neushoorn nou minder aantrekkelijk maakt door zijn hoorn af te zagen? Volgens een team van onderzoekers, onder meer van de Nelson Mandela-universiteit, Universiteit Stellenbosch en de University of Oxford helpt dit de neushoorns te overleven. 

Het onderzoek 

Tussen 2017 en 2023 is de stroop van 1985 neushoorns in elf natuurreservaten van het Krugerpark en de omliggende gebieden gedocumenteerd. In deze regio leeft ongeveer een kwart van alle neushoorns van het Afrikaanse continent. 

In acht van deze natuurreservaten worden de neushoorns onthoornd. Volgens hoofdonderzoeker Tim Kuiper van de Nelson Mandela-universiteit zorgt dat ervoor dat de stroop met 78 procent afneemt. 

Hij en zijn team kwamen tot die conclusie door de stroopcijfers van natuurreservaten met en zonder onthoorning met elkaar te vergelijken. Ook zagen ze dat het stroopgedrag afnam nadat in een reservaat besloten werd om de neushoorns te onthoornen. 

Stroop stopt niet volledig

Toch is het verwijderen van een hoorn niet genoeg om stropers volledig tegen te houden. In sommige gevallen bleken zij de stompjes waardevol genoeg te vinden om alsnog de neushoorn om te leggen. Daarnaast groeit de hoorn van een neushoorn langzaam terug, waardoor hij vanzelf weer interessant wordt. 

Een negatief neveneffect van het onthoornen, is dat de stroop zich verplaatst naar een ander gebied, waar nog wel neushoorns met hoorn rondlopen. Dit zijn uitdagingen waar nog geen antwoord op gevonden is. 

Geld goed inzetten 

Het is een wrange realiteit dat het onthoornen meer effect heeft dan andere anti-stroperijmaatregelen. De onderzoekers zagen dat er tussen 2017 en 2021 bijna 65 miljoen euro in handhaving is gestoken, zoals het inzetten van rangers, speurhonden, helikopters en camera’s. Er zijn in die periode 700 stropers gearresteerd, maar volgens de onderzoekers had dat bijzonder weinig effect. 

Het probleem is dat er zoveel armoede heerst, dat er altijd mensen zullen zijn die op strooptocht gaan. Daarnaast is er sprake van corruptie. “Gearresteerde overtreders ontkomen vaak aan hun straf”, vertelt Kuiper. “Uit ons onderzoek blijkt dat er meerdere recidivisten zijn”, aldus Kuiper.

Het onthoornen is niet alleen effectiever, maar ook goedkoper. Daar is maar 1,2 procent van het totale anti-stroopbudget voor nodig.

Beelden: Tim Kuiper

Bronnen: Science, EurekAlert!

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!