Waarom hadden dinosauriërs veren? Volgens een nieuwe theorie gebruikten ze die om prooidieren op te schrikken.

Sommige (vaak kleine) dinosauriërs hadden veren op hun voorpoten. Die zogenoemde proto-vleugels waren in het begin absoluut te klein om mee te vliegen. Maar op een gegeven moment werden ze groter en gingen sommige dinosauriërs ze toch gebruiken om te vliegen. Dat verklaart alleen niet waarom de vleugelachtige voorpoten oorspronkelijk waren ontstaan.

Een groep Zuid-Koreaanse wetenschappers beschrijft in het wetenschappelijke tijdschrift Scientific Reports nu een nieuwe theorie: de dino’s gebruikten de proto-vleugels mogelijk om hun prooien uit hun schuilplaats te verjagen, zodat ze makkelijker te vangen waren.

Lees ook:

• KIJK op de wereld: zelfs hier waren de dino’s niet veilig
• Nieuwe vogelachtige dino werpt licht op oorsprong van vroege vogels

Net als vogels

De onderzoekers kwamen op dit idee door het gedrag van vogels (zelf ook dinosauriërs binnen de groep der Theropoda) te bestuderen. Sommige soorten, zoals de spotlijster en monnikszanger, gebruiken hun staart- en vleugelveren om prooien uit hun schuilplaats te verjagen, waarna ze makkelijker te vinden en vangen zijn.

Meerdere onderzoeken naar deze vogels laten zien dat een opvallend verenkleed (vaak met zwart-witte vlekken) de foerageerefficiëntie daadwerkelijk verhoogt. Volgens neurobiologen activeren deze bewegende veren speciale neuronen in insecten die op hun beurt een vluchtreactie opwekken.

Robotdino

Om te onderzoeken of insectenetende dinosauriërs hun veren hier ook voor gebruikten, bouwden de wetenschappers een robotdino. De zogenoemde Robopteryx lijkt sterk op een lid van de Caudipteryx, een geslacht met gevederde dino’s. Robopteryx was geprogrammeerd om de bewegingen van vogels die insecten verjagen na te doen, mits die binnen de anatomische beperkingen van het dinolichaam pasten.

Vervolgens keken ze hoe sprinkhanen, die afstammen van insecten die waarschijnlijk in het dinotijdperk leefden, reageerden op de robotdino. De wetenschappers schrijven dat de sprinkhanen vaker vluchtten als de robot was uitgedost met gevederde proto-vleugels, dan als hij gewoon armen had. Ze vluchtten zelfs nog vaker als de veren contrasterende witte vlekken hadden, in plaats van egaal zwart. Ook door veren op de staart verlieten de insecten vaker hun schuilplaats.

Computeranimaties

Daarna onderzochten de wetenschappers de reacties in het brein van de sprinkhanen. In een lab lieten ze computeranimaties van een Caudipteryx zien aan de insecten. Als die proto-vleugels had, verstuurden de neuronen in het zenuwstelsel meer elektrische signalen dan zonder vleugels.

Volgens de wetenschappers suggereren deze resultaten dat kleine insectenetende dinosaurussen meer prooien konden vangen doordat hun veren een vluchtreactie in insecten opwekten, waarna ze makkelijker te vangen waren. Dit geeft een nieuw inzicht in waarom gevederde vleugels en staarten kunnen zijn geëvolueerd bij dinosauriërs, aldus de onderzoekers.

‘Moeilijk te bewijzen’

Paleontoloog Dennis Voeten (Natuurmuseum Fryslân) noemt de hypothese plausibel maar niet uniek. “Hoewel het wijs is om deze interpretatie in het achterhoofd te houden, is daarmee niet gezegd dat gevederde vleugels – eventueel met opvallende patronen – niet hoofdzakelijk voor andere doeleinden werden gebruikt, bijvoorbeeld voor baltsgedrag of het afschrikken van grotere roofdieren.”

“Ook kan op dit moment niet worden bevestigd of ontkracht dat deze proto-vleugeltjes voor meerdere functies werden gebruikt. De oorsprong van gevederde vleugels voordat ze een aerodynamische functie vervulden, is een bekend probleem in de paleontologie. Deze ‘oplossing’ is daarmee welkom, maar erg moeilijk te bewijzen.” 

Bronnen: Scientific Reports, Seoul National University via EurekAlert!

Openingsbeeld: Jinseok Park, Piotr Jablonski et al.

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!