Bij het woord ‘radioactiviteit’ zullen de meeste mensen gelijk aan gevaarlijke straling denken. Maar over wat voor straling hebben we het dan eigenlijk?

Allereerst: wat is radioactiviteit precies? Een radioactieve stof bestaat uit atomen die niet stabiel zijn. De kern van zo’n instabiel atoom zal op een gegeven moment spontaan veranderen in een andere atoomkern, oftewel vervallen. En zo’n verval gaat gepaard met straling. In de meeste gevallen is daarbij sprake van alfa-, bèta- of gammastraling.

Lees ook: Is er iets lichter dan licht?

Verschillende soorten straling

Bij alfastraling komt er een klontje van twee protonen en twee neutronen vrij, oftewel: een kern van het element helium. Bij bètastraling gaat het om elektronen: heel lichte deeltjes met een negatieve elektrische lading, of hun antideeltjes, die juist een positieve lading hebben. Gammastraling, tot slot, is een vorm van licht. Of beter gezegd: elektromagnetische straling met een heel korte golflengte.

Daarbij ligt voor elke instabiele atoomkern vast wat voor straling je krijgt als hij vervalt. Als bijvoorbeeld de meest voorkomende instabiele vorm van koolstof naar stikstof vervalt, ontsnapt er altijd een elektron, oftewel: bètastraling. Daarentegen stuurt de meest voorkomende vorm van uranium als hij naar het element thorium vervalt steevast een heliumkern weg, oftewel: alfastraling.

En welke vorm van straling is dan het gevaarlijkst? Dat hangt ervan af. Alfadeeltjes kunnen de meeste schade aanrichten, maar dan moet je ze wel inademen of inslikken, want ze komen niet door kleding of huid heen. Bètastraling is minder schadelijk, maar dringt wel beter door barrières heen – al vormen ook deze deeltjes vooral een probleem als je ze inademt of inslikt. Gammastraling ten slotte richt in principe de minste schade aan, maar is heel moeilijk tegen te houden – en is in die zin de gevaarlijkste van de drie soorten.

Deze vraag kon je vinden in KIJK 7/2019.

Ook een vraag voor de rubriek ‘KIJK antwoordt’? Mail hem naar [email protected]. 

Tekst: Jean-Paul Keulen

Beeld: 123RF

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!