In tropische regenwouden ligt enorm veel koolstof opgeslagen, maar hoeveel precies, dat weten we niet. Biomass gaat daar verandering in brengen. Dit zijn de eerste beelden.

Eind april lanceerde de Europese ruimtevaartorganisatie (ESA) Biomass: een satelliet die gaat meten hoeveel koolstof er ligt opgeslagen in tropische regenwouden. Vandaag onthulde de ESA al de eerste beelden.

De satelliet en zijn instrumenten worden momenteel nog gekalibreerd, dus deze eerste gegevens kunnen nog niet worden gebruikt voor wetenschappelijke doeleinden, maar ze laten wel zien dat Biomass nu al goed werkt. “We zijn erg blij te kunnen melden dat alles soepel functioneert en dat de eerste beelden niets minder dan spectaculair zijn”, zegt Biomass-programmamanager Michael Fehringer.

Wat gaat Biomass onderzoeken?

Tropische regenwouden halen enorm veel koolstofdioxide (CO₂) uit de lucht. Via fotosynthese zetten ze dit gas om in glucose. Die koolstofhoudende stof gebruiken bomen vervolgens om te groeien. Daarbij zetten ze het om in biomassa: organisch materiaal zoals de stam, takken en bladeren. Maar als bomen worden gekapt, belandt veel van deze opgeslagen koolstof weer in de atmosfeer in de vorm van CO₂.

Dat ontbossing op deze manier schadelijk is voor het klimaat, is duidelijk. Maar hoe slecht precies, is nog altijd de vraag. In Europa en Noord-Amerika houden onder meer boswachters bij hoeveel begroeiing er is, waardoor het vrij goed bekend is hoeveel biomassa – en dus koolstof – er in de bossen ligt opgeslagen. Maar van tropische regenwouden zijn die gegevens vaak niet beschikbaar, terwijl de meeste biomassa zich juist in dat soort bossen bevindt. Er bestaan wel schattingen, maar die hebben een onzekerheidsmarge van wel 50 procent.

Die onzekerheid werkt door in onze klimaatmodellen, want daarvoor gebruiken wetenschappers juist dit soort schattingen. Dit maakt het extra lastig om te voorspellen hoe het klimaat zich in de toekomst zal ontwikkelen. Bovendien worden juist in tropische regenwouden veel bomen gekapt. Doordat we niet weten hoeveel biomassa daar ligt opgeslagen, is het moeilijk om te bepalen hoeveel CO₂ daarbij vrijkomt en dus ook hoeveel impact dat heeft op het klimaat.

Aan Biomass de taak om daar verandering in te brengen. Daarvoor gebruikt hij een bijzondere radar en deze eerste beelden laten zien dat die goed werkt.

Kronkelende rivier in Bolivia

Op deze foto zien we een gebied in Bolivia van 60 bij 90 kilometer. Bolivia is een van de landen waar de meeste bomen worden gekapt, voornamelijk om plaats te maken voor de landbouw. Het doel van Biomass is om betere schattingen te maken van hoeveel koolstof er ligt opgeslagen in regenwouden en hoeveel er dus als CO₂ kan vrijkomen wanneer die worden gekapt.

De kleuren op deze plaat onthullen karakteristieke eigenschappen van het landschap. De groene kleuren zijn bijvoorbeeld voornamelijk regenwouden, rode kleuren zijn overstromingsvlaktes en draslanden, blauw-paars duidt op grasland en rivieren en meren zijn zwart. De kronkelende rivier die hier zo prominent aanwezig is, is de 1100 kilometer lange Beni. Deze ontspringt in het Boliviaanse gedeelte van het Andesgebergte en stroomt richting het noordoosten naar Brazilië.

Vulkanen

Op deze plaat zien we tropisch regenwoud op bergachtige en vulkanische eilanden in Indonesië. Dit beeld laat zien dat Biomass naast het meten van regenwouden ook hoogteverschillen van de grond in kaart kan brengen, aangezien de radar door het bladerdak heen kan kijken. Op deze plaat is onder andere de actieve Gamkonora-vulkaan te zien (rode cirkel), die voor het laatst in 2007 uitbarstte.

Onder de grond kijken

De ESA verwacht dat de radar ongeveer vijf meter diep kan doordringen in droog zand. Data van Biomass zouden daarom gebruikt kunnen worden om ondergrondse geologische kenmerken in woestijnen te bestuderen, zoals oude rivierbeddingen en meren. Dat kan helpen om ondergrondse waterbronnen te vinden en om een beter beeld te krijgen over het klimaat van vroeger.

Dit beeld van het Tibesti-gebergte in de Saharawoestijn in het noorden van Tsjaad laat zien dat de radar van Biomass inderdaad ondergrondse structuren kan blootleggen.

IJs

De radar dringt niet alleen door in zand, maar ook in ijs. Wetenschappers hopen hiermee informatie te verzamelen over de interne structuren van ijskappen en de snelheid waarmee die zich verplaatsen. Op dit beeld zien we bijvoorbeeld het Transantarctisch Gebergte en de Nimrod-gletsjer, die naar het Ross-ijsplateau stroomt.

Bron: ESA

Beelden: ESA

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!