Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!
Op een 2700 meter hoge bergtop in Chili hebben astronomen een nieuwe, gigantische telescoop in gebruik genomen. Dit zijn de eerste beelden.
Tijdens een livestream heeft de Amerikaanse National Science Foundation gisteravond de eerste beelden van het gloednieuwe Vera C. Rubin-observatorium officieel onthuld. En die zijn, zoals verwacht, spectaculair. Het observatorium is namelijk enorm geavanceerd.
Lees ook:
- Bouw van ’s werelds grootste digitale camera is afgerond
- Miljoenen sterrenstelsels: Euclid opent een schatkamer aan gegevens
Grootste digitale camera
De bouw ging in 2015 van start op de 2700 meter hoge bergtop van de Cerro Pachón in Noord-Chili. Het Vera C. Rubin-observatorium (genoemd naar een Amerikaanse pionier op het gebied van donkere materie) heeft een telescoop met een 8,4 meter brede primaire spiegel. Die spiegel bestaat uit één stuk glas, dat is bijzonder, want dat is technisch gezien een enorme uitdaging en bij de meeste grote telescopen is de spiegel daarom gesegmenteerd. Daarnaast heeft het een 3 ton zware digitale camera, de grootste ter wereld. Met 3,2 miljard pixels kan die camera enorm veel details vastleggen.
De meeste telescopen richten zich op specifieke objecten in het heelal, het Vera C. Rubin-observatorium heeft daarentegen een heel breed blikveld. Bovendien kan het tien tot honderd keer sneller opnames maken dan andere grote telescopen. Daardoor kan het observatorium in slechts een paar nachten de hele sterrenhemel boven Chili in kaart brengen – en dat zal het minstens tien jaar lang doen. Zo ontstaat een soort film waarin veranderingen in het heelal zijn te volgen.
Jacht op donkere materie
Computeralgoritmes gaan de beelden met elkaar vergelijken om die veranderingen automatisch te detecteren. Denk daarbij aan exploderende sterren in verre sterrenstelsels en bewegende hemellichamen zoals asteroïden. Andere telescopen kunnen daar vervolgens op inzoomen.
Doordat het observatorium de positie, helderheid en kleur van miljarden hemellichamen gaat vastleggen, ontstaat er een enorm gedetailleerde kaart van de zuidelijke sterrenhemel. Daarmee hopen astronomen meer inzicht te krijgen in donkere energie en donkere materie, die samen 95 procent van het heelal uitmaken en waar we nog bar weinig vanaf weten. Dat lukt nog beter als de data over een paar jaar gecombineerd kunnen worden met die van de Europese ruimtetelescoop Euclid, die ook een kaart van het heelal maakt.
De eerste beelden
De eerste beelden zijn het resultaat van een testperiode van slechts tien uur. Toch heeft het observatorium in die tijd al miljoenen sterrenstelsels vastgelegd. De beelden zijn een teaser voor wat de telescoop de komende tien jaar kan ontdekken.
Het observatorium heeft nu al 2104 asteroïden ontdekt die nog nooit eerder waren gezien in ons zonnestelsel. Zeven daarvan scheren vlak langs de aarde, maar vormen volgens astronomen weinig risico. Grond- en ruimtetelescopen spotten jaarlijks zo’n 20.000 asteroïden, het Rubin-observatorium gaat er naar verwachting miljoenen ontdekken in haar eerste twee jaar.
Het Rubin-team heeft ook een mozaïek onthuld van de Trifidnevel en de Lagunenevel, twee gaswolken in het Melkwegstelsel waar veel sterren worden geboren. Hoewel er al gedetailleerdere foto’s zijn van deze nevels, waren die van slechts een klein gebied. Op deze mozaïek, samengesteld uit 678 beelden, zijn ze in hun geheel zichtbaar – en alsnog erg gedetailleerd.
Zoals gezegd zijn dit dus nog testbeelden. De tien jaar durende missie gaat ergens later dit jaar van start.
Bronnen: Vera C. Rubin Observatory, Volkskrant