Randy Huinen mailt: “Als je navigatie gebruikt ‒ TomTom, Google Maps en zo ‒ maak je verbinding met een satelliet die jouw positie op aarde vaststelt. Geweldig systeem, maar hoe kan het dat het gebruik ervan gratis is? Moeten de kosten voor de bouw en het onderhoud van de gps-satellieten niet ergens van worden betaald?”

De bouw van het Amerikaanse Global Positioning System (kosten dik 10 miljard dollar) is wel degelijk betaald. Niet door ons, maar door de Amerikaanse belastingbetaler. Aanvankelijk was gps een puur militair systeem, maar dat veranderde na de ramp met de KAL 007.

Die Boeing 747 van Korean Air Lines vertrok op 1 september 1983 vanuit Anchorage in Alaska naar Gimpo International Airport in Seoul. Het toestel, met 246 passagiers (waaronder een Amerikaanse senator) en 23 bemanningsleden aan boord, kwam uit New York en Anchorage was de laatste tussenstop. Van daaruit zette het koers naar Seoel via de 75 kilometer brede vliegroute R-20, een van de drukste ‘luchtsnelwegen’ in dat deel van de wereld. Maar waarschijnlijk door een verkeerd geprogrammeerd navigatiesysteem week het toestel langzaam maar zeker van de vliegroute af en belandde het in het Russische luchtruim. Daar schoot een Russische MiG-piloot het vervolgens uit de lucht. De piloot was mogelijk in de veronderstelling dat de Boeing een omgebouwd Amerikaans spionagetoestel was.

Die ramp, waarbij alle inzittenden om het leven kwamen, had kunnen worden voorkomen als de Boeing over een goede gps had beschikt. En dus besloot de toenmalige president Ronald Reagan om de hele wereld toegang te geven tot de gps-satellieten. Die beslissing betekende niet alleen een enorme vooruitgang voor de luchtvaart, maar ook voor onder meer de wetenschap en de industrie.

Ook een vraag voor de rubriek ‘KIJK antwoordt’? Mail hem naar [email protected]! Deze vraag verscheen in KIJK 12/2015, die je nog online kunt bestellen!

Beeld: NASA