Nederland gaat vier nieuwe fregatten aanschaffen en trekt daar een enorm bedrag voor uit. Wat zijn fregatten en wat doen ze?

Het kabinet laat vier luchtverdedigings- en commandofregatten bouwen die de huidige vier fregatten rond 2034 moeten vervangen. Het is een van de grootste maritieme projecten ooit en er is zo’n 8 miljard euro mee gemoeid. Maar wat zijn fregatten en welke taken voeren ze uit?

Lees ook:

• Defensie schakelt superradar uit
• Grootste onderzeeboot ter wereld naar schroothoop

Verdediging van vloot

Fregatten zijn middelgrote marineschepen, meestal met een lengte van 100 tot 150 meter. Ze zijn ontworpen om veel verschillende rollen te vervullen en die verschillen ook per type fregat.

De schepen die Nederland nu wil vervangen, zijn zogenoemde luchtverdedigings- en commandofregatten (LC-fregatten). Deze kunnen zichzelf én een compleet vlootbestand beschermen tegen vijandelijke dreigingen vanaf zee en uit de lucht, of dat nou vliegtuigen of raketten zijn. Ze kunnen ook civiele schepen, kustgebieden en belangrijke objecten op zee – zoals booreilanden – beschermen.

Deze schepen zijn daarom gespecialiseerd in het detecteren van vijandelijke luchtdreigingen, mede door hun langeafstandsradar. Deze zogenoemde Smart-L-radar kijkt honderden kilometers ver en kan meerdere doelwitten tegelijk volgen. Verschillende typen luchtverdedigingsraketten moeten vervolgens die doelwitten op tijd uitschakelen.

Hoewel luchtverdediging het hoofddoel is, hebben deze marineschepen ook bewapening tegen vijandelijke schepen, landdoelen en onderzeeboten – zoals een automatisch ladend 127mm-kanon op het voordek, antischeepraketten en torpedo’s.

Doordat LC-fregatten beschikken over geavanceerde radar- en communicatiesystemen, zijn ze in staat om grootschalige maritieme operaties aan te sturen. Naast luchtverdediging is dit de belangrijkste taak van deze schepen.

Dreigingen toegenomen

De huidige LC-fregatten zijn tussen 2002 en 2005 in dienst genomen en zullen rond 2030 aan vervanging toe zijn. Dat komt deels doordat ze versleten zijn, maar volgens staatssecretaris van Defensie Christophe van der Maat ook doordat de dreiging tegen marineschepen is toegenomen vanwege technologische ontwikkelingen van vijandelijke wapensystemen.

Sommige moderne antischipraketten vliegen bijvoorbeeld sneller dan het geluid (supersoon of zelfs hypersoon), op zeer grote of juist zeer lage hoogte, en via een onvoorspelbaar traject. Hierdoor ontsnappen ze aan de verdedigingssystemen. Ook lucht- en waterdrones vormen een steeds grotere dreiging

Daardoor worden niet alleen de schepen vernieuwd, maar ook de bewapening. Daarvoor wil Defensie een gelaagde verdediging toepassen, met wapens voor zowel kortere als langere afstanden. Ook wordt er gekeken naar nieuwe bewapening tegen hypersone dreigingen, maar die zijn voorlopig nog in ontwikkeling.

Andere fregatten van de marine

Naast LC-fregatten beschikt de marine ook over twee multipurpose-fregatten (M-fregatten). Deze schepen kunnen een breed scala aan maritieme operaties uitvoeren, waaronder het opsporen en bestrijden van onderzeeboten, oppervlakteoorlogsvoering en luchtverdediging.

Ook de M-fregatten worden vervangen. Dat was eerder al bekend; in april 2023 liet Van der Maat aan de Tweede Kamer weten dat Defensie vier Anti Submarine Warfare (ASW) fregatten laat bouwen door Damen en Thales Nederland, waarvan er twee voor Nederland zijn en twee voor België.

Bij deze nieuwe marineschepen ligt de nadruk op het opsporen en bestrijden van onderzeeboten op afstand. Zowel het fregat als een boordhelikopter kunnen een Mk54-torpedo lanceren om een onderzeeboot uit te schakelen of te verdrijven.

De eerste ASW-fregat moet in 2029 inzetbaar zijn. Defensie verwacht de nieuwe variant van de LC-fregat in 2034 te ontvangen.

Bronnen: Defensie [1], Defensie [2], RTL Nieuws

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!