Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!
Op 5 december 1901 werd natuurkundige Werner Heisenberg geboren, die grote bijdragen aan de quantummechanica leverde.
Werner Heisenberg was een invloedrijke Duitse natuurkundige die op 5 december 1901 werd geboren in een kleine stad in Beieren. Hij staat bekend als een van de grondleggers van de quantummechanica, en zijn onzekerheidsrelatie is nog steeds een belangrijk principe in de natuurkunde.
Meer Vandaag in…
- 2 december 1908: tweejarige Puyi wordt laatste keizer van China
- 3 december 1967: de eerste succesvolle harttransplantatie.
- 4 december 1998: de spaceshuttle Endeavour wordt gelanceerd
Protegé
Heisenberg werd geboren in Würzburg, een stad in het zuiden van Duitsland. Hij bleek al jong een grote interesse te hebben in de wetenschappen, en begon in 1920 aan zijn studie natuurkunde en wiskunde op het gymnasium in München. Hier werd hij begeleid door de beroemde natuurkundigen Arnold Sommerfeld en Wilhelm Wien.
In juni 1922 werd Heisenberg door Sommerfeld naar Göttingen gebracht, waar het Bohr Festival plaatsvond. Dit bestond uit een reeks lezingen van de Deense natuurkundige Niels Bohr, een van de grondleggers van de atoomfysica. De lezingen maakten een diepe indruk op de jonge Heisenberg en versterkten zijn interesse in de quantumtheorie van Bohr, wat later een van de belangrijkste richtingen van zijn werk zou worden.
Nobelprijs
Na zijn studie ging de natuurkundige aan de slag als hoogleraar en onderzoeker. Hij stelde in deze tijd meerdere theorieën op, waarvan zijn meest beroemde de onzekerheidsrelatie is. In de klassieke natuurkunde kun je de exacte positie én snelheid van een object op elk moment heel precies meten. Maar in de quantummechanica is dat niet mogelijk: hoe nauwkeuriger je de positie meet, hoe minder precies je de snelheid kunt bepalen. Dit komt doordat deeltjes zich op de quantumschaal anders gedragen dan objecten die we in het dagelijks leven zien. Heisenbergs onzekerheidsprincipe stelt dat er altijd een inherente onzekerheid bestaat in het meten van deze twee eigenschappen tegelijk.
Deze theorie veranderde in die tijd de manier waarop veel natuurkundigen naar de wereld keken, maar ook andere bijdragen van Heisenberg gingen niet onopgemerkt. Hij ontwikkelde bijvoorbeeld de wiskundige basis van de quantummechanica, waarmee hij een beter begrip creëerde van hoe deeltjes die kleiner zijn dan atomen zich gedragen. In 1928 nomineerde Albert Einstein Heisenberg voor de Nobelprijs voor natuurkunde, die hij in 1932 won dankzij zijn algemene bijdragen aan de quantummechanica.
Controverse
Door de jaren heen was Heisenberg een prominent figuur geworden in de natuurkundewereld. Toen in 1933 de nazipartij aan de macht kwam in Duitsland, bekleedde hij de functie van hoogleraar theoretische natuurkunde aan de universiteit van Leipzig. Tijdens de periode die volgde, was hij nauw betrokken bij Duits kernonderzoek, met als doel het ontwikkelen van atoombommen voor het land. Later zou de natuurkundige verklaren dat hij er in deze tijd alles aan deed om dit proces juist te vertragen.
Na afloop van de Tweede Wereldoorlog speelde Heisenberg een grote rol in het herstellen van het wetenschappelijke onderwijs in Duitsland. Hij was medeoprichter van een aantal Max Planck-instituten en was van 1946 tot 1949 hoogleraar in Göttingen en München. In deze jaren bleef hij zich inzetten voor vreedzaam gebruik van kernenergie.
Heisenberg overleed in 1976 op 74-jarige leeftijd aan nierkanker. Zowel zijn bijdrage aan de wederopbouw van de wetenschappelijke gemeenschap in Duitsland en zijn natuurkundige theorieën zijn nog altijd van grote betekenis.
Bronnen: NobelPrize.org, The Quantum Universe, Britannica
Beeld: Bundesarchiv Bild/Wikimedia commons