Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!
Twee sparrende saiga’s, een gecamoufleerde kikker en moederliefde van een doodgraver: deze platen vielen in de prijzen bij een fotowedstrijd voor wetenschappers.
Ieder jaar organiseren twee wetenschappelijke tijdschriften, BMC Ecology and Evolution en BMC Zoology, een wedstrijd waarvoor wetenschappers hun foto’s kunnen inzenden. En daar zitten prachtige platen tussen. De jury selecteerde vier categoriewinnaars, vier runners-up, twee hooggeprezen inzendingen en één absolute winnaar.
De hoofdprijs gaat naar gedragsbioloog Andrey Giljov, die twee sparrende saiga’s vastlegde op een steppe. Giljov: “Saiga-gevechten in het voorjaar, buiten het toernooiseizoen, zijn rustiger en meer gericht op training dan op het bepalen van status. De mannetjes grijpen echter elke kans aan om te oefenen.”
Tijdens de bronsttijd, die zijn hoogtepunt bereikt in de late herfst en vroege winter, vormen en verdedigen mannetjes harems van ongeveer dertig vrouwtjes, waarbij ze intense gevechten aangaan die tot ernstige verwondingen kunnen leiden. Sommige mannetjes verliezen tijdens deze periode een derde van hun lichaamsgewicht en lopen het risico te sterven.
Saiga’s leven op steppes in Centraal-Azië en zijn te herkennen aan hun opmerkelijke neus, die stof filtert en koude lucht opwarmt.
Bekijk ook:
- Dit zijn de twaalf mooiste onderwaterfoto’s van het jaar
- Dit zijn de beste foto’s van afgelopen jaar volgens 76.000 natuurliefhebbers
Collectief en sociaal gedrag
Student Sritam Kumar Sethy won goud in de categorie voor ‘Collectief en sociaal gedrag’. Zijn foto toont pas uitgekomen nimfen van de wants Acanthocoris scaber die dicht op elkaar gekropen zitten aan de onderkant van een blad. Sethy legt uit dat dit groepsgedrag meerdere doelen dient: “Door samen te komen, verbeteren ze hun verdediging tegen roofdieren, waardoor de kans kleiner wordt dat een individu ten prooi valt. Deze collectieve opstelling biedt ook betere toegang tot essentiële hulpbronnen zoals voedsel en vocht, wat cruciaal is tijdens hun kwetsbare vroege levensfase.”
Gedragsbioloog Nick Royle is de runner-up in deze categorie. Hij fotografeerde een doodgraver die haar larven in het karkas van een muis voedt met gedeeltelijk verteerd vlees dat ze uitbraakt. Royle legt uit: “Dit gedrag vindt normaal gesproken ondergronds plaats, dus is het voor ons meestal niet zichtbaar, maar hier is het afgebeeld in het laboratorium waar deze doodgravers worden gebruikt als model om de evolutie van sociaal gedrag, zoals ouderlijke zorg, te begrijpen.”
“Doodgravers zijn onder insecten ongebruikelijk vanwege de complexiteit en flexibiliteit van hun ouderlijke zorg. Deze kevers werken samen om kadavers te begraven en zo concurrentie van andere aaseters te vermijden. Eenmaal veilig onder de grond verwerken ze het kadaver, verwijderen ze de vacht, rollen ze het op tot een bal en smeren ze het in met antimicrobiële stoffen om bacteriën en schimmels te bestrijden.”
“De eitjes worden in de nabijgelegen grond gelegd en komen snel uit. De larven begeven zich naar de ‘krater’ van het kadaver, waar de ouders (doodgravers zorgen meestal als koppel voor hun jongen, maar kunnen ook alleenstaande ouders zijn) een gat in het kadaver hebben gesneden. Daar worden ze gevoed met gedeeltelijk verteerd muizenvlees.”
Leven in beweging
De winnaar van deze tweede categorie is paleontoloog Natalia Jagielska. Zij maakte geen foto, maar een reconstructietekening gebaseerd op fossielen van pterosauriërs die zijn gevonden in het Jurassic Hebridean Basin. Ze legt uit: “Het Jurassic Hebridean Basin bedekte ooit een gebied dat nu Schotland is. Dit waterlichaam vormde een doorgang naar de Boreale Zee, een gebied dat tegenwoordig bekend staat als de Noordpool.”
“De zee wemelde van het leven en recente ontdekkingen van mariene afzettingen aan de rand hebben twee pterosauriërskeletten opgeleverd: een pterosauriër met een spanwijdte van 2,5 meter, bekend als Dearc, en een kleinere pterosauriër met een kuif, genaamd Ceoptera. Ondanks hun verschillende schedelanatomie, tandmorfologie en vleugelvormen, concurreerden deze pterosauriërs waarschijnlijk met elkaar om voedsel. Deze afbeelding, die zich 170 miljoen jaar geleden afspeelt, toont deze vliegende reptielen terwijl ze langs de kust jagen.”
Ecoloog Alwin Hardenbol fotografeerde een bultrug die voor de Noorse kust uit het water springt en is daarmee de runner-up van deze categorie. Hardenbol over zijn shot: “Het springen van bultruggen is vanuit wetenschappelijk oogpunt fascinerend gedrag, omdat het nog steeds onduidelijk is welk doel het dient. Onderzoekers hebben meerdere redenen voorgesteld, waaronder communicatie, spel of het losmaken van huidparasieten.”
Kleurrijke strategieën
Bioloog Abhijeet Bayani won met dit shot de eerste prijs in deze derde categorie. Bayani: “Toen ik deze kever voor het eerst vond, leek het gewoon een saai insect zonder duidelijk patroon. Maar toen ik hem van voren begon te fotograferen, leek de kever mijn cameralens als een roofdier te zien. Hij werd plotseling gitzwart en felgeel en kreeg uit het niets zwarte vlekken die een stierachtig gezicht vormden. Telkens als ik de camerahoek veranderde, draaide hij zijn stierachtige gezicht naar de lens. Toen ik harder mijn best deed om zijn zijprofiel te fotograferen, gaf hij de lens een harde kopstoot.”
Sritam Kumar Sethy (die we eerder in deze lijst al zijn tegengekomen) is benoemd tot runner-up van deze categorie. Deze kikker (Fejervarya limnocharis) is bijna niet te onderscheiden van de boomschors waar hij op zit. Sethy: “De camouflage van de kikker heeft een dubbelfunctie: het helpt hem om roofdieren zoals slangen en vogels te ontlopen en biedt tegelijkertijd de perfecte vermomming om prooien te besluipen. Met geduld en precisie jaagt hij op kleine insecten, duizendpoten en wormen, waarbij hij niet vertrouwt op snelheid, maar op onzichtbaarheid en timing.”
Onderzoek in actie
Nog een bekend gezicht: deze vierde categorie is gewonnen door Nick Royle. Zijn foto toont een mannelijke blauwe schallebijter. De kever wacht in een buisje totdat wetenschappers hem uitrusten met een rugzakachtige radiozender waarmee het team zijn bewegingen en gedrag gedurende de volgende twee weken kan volgen terwijl hij op zoek gaat naar voedsel en partners.
Ecoloog Jack Bamber is de runner-up. Zijn cameraval fotografeert auerhoenen in de Schotse Hooglanden. Deze vogel is bijna uitgestorven in het Verenigd Koninkrijk, er zijn nog minder dan zeshonderd exemplaren in leven. Hier zien we een moeder-auerhoen die zorgvuldig toezicht houdt op haar vier kuikens.
Hooggeprezen
De jury wilde ook nog twee foto’s laten zien die niet in de prijzen vielen, maar die ze wel erg tof vonden. Op de eerste, geschoten door Alwin Hardenbol, kijkt een brandgans even oplettend om zich heen om te kijken of er geen roofdieren in de buurt zijn. Op de tweede plaat, van Jonathan Goldenberg, zien we een gekko (Naultinus gemmeus) die balanceert op een boomtak.
Bron: BMC