Onderzoekers hebben in Australië opvallend veel vogels gevonden met de chromosomen van het ene geslacht, maar de voortplantingsorganen van het andere.

Australische wetenschappers hebben bijna vijfhonderd vogels van vijf verschillende soorten bestudeerd en ontdekten dat zo’n 6 procent van die vogels de fysieke eigenschappen van het ene geslacht hadden, maar het genetische materiaal van het andere. “Dit wijst erop dat de seksebepaling bij wilde vogels flexibeler is dan we dachten”, zegt onderzoeker Dominique Potvin in een persbericht. Een artikel met de resultaten is gepubliceerd in Biology Letters.

Lees ook:

• Wilde kaketoes hebben uitgevogeld hoe ze kunnen drinken uit waterfonteintjes
• Gigantische schrikvogel werd 13 miljoen jaar geleden gedood door een nog angstaanjagender roofdier

Genetisch mannetje legt eieren?

De onderzoekers analyseerden vogels die vanwege niet-gerelateerde verwondingen of ziektes naar opvangcentra in de Australische deelstaat Queensland waren gebracht. Het ging om spitskuifduiven, Australische eksters, lori’s van de Bauwe Bergen, schubbenlori’s en kookaburra’s. Ze keken naar de voortplantingsorganen en testten vervolgens het DNA om het genetische geslacht te bepalen.

Daaruit bleek dat 3 tot 6 procent van de vogels (afhankelijk van de soort) van geslacht was veranderd. En in 92 procent van die gevallen ging het om vogels met vrouwelijke chromosomen, maar mannelijke voortplantingsorganen.

Toch ontdekten de onderzoekers ook een genetisch mannelijke kookaburra met grote follikels en een opgezwollen eileider, wat er volgens Potvin op wijst dat de vogel recent een ei had geproduceerd. Twee spitskuifduiven met vrouwelijke chromosomen hadden zowel mannelijke als vrouwelijke voortplantingsorganen.

Oorzaak onbekend

Hoewel biologen weten dat geslachtsveranderingen regelmatig voorkomen bij vissen, amfibieën en reptielen, zijn zulke gevallen nog nauwelijks gedocumenteerd bij vogels en zoogdieren.

De oorzaak voor de sekseverandering bij vogels is vooralsnog niet bekend, daarvoor is meer onderzoek nodig. De biologen speculeren wel. Zo zou het mogelijk kunnen komen door natuurlijke omstandigheden. Temperatuur kan bijvoorbeeld het geslacht van ongeboren schildpadden bepalen; bij lagere temperaturen kruipen er meer mannetjes uit de eieren en bij warmere juist meer vrouwtjes. Maar het zou ook kunnen dat de menselijke uitstoot van hormoonverstorende chemicaliën de geslachtsontwikkeling van vogels beïnvloedt.

Gevaar voor de populatie

Onderzoeker Clancy Hall legt in een persbericht uit dat de geslachtsverandering invloed kan hebben op het voortplantingssucces van wilde vogelpopulaties, wat zorgen baart over de gevolgen voor bedreigde diersoorten. “Dit kan leiden tot een scheve geslachtsverhouding, veranderde partnervoorkeuren en zelfs een achteruitgang van de populatie.”

Seksueel ambigue vogels vormen ook een uitdaging voor de traditionele methoden om het geslacht van vogels te bepalen. “Vogelonderzoekers nemen vaak kleine DNA-monsters uit bloed of veren en baseren op basis daarvan het geslacht, maar dit kan in tot wel 6 procent van de gevallen onjuist zijn”, aldus Hall.

Potvin: “Begrijpen hoe en waarom geslachtsverandering plaatsvindt, is van cruciaal belang voor het behoud van soorten en voor het verbeteren van de nauwkeurigheid van vogelonderzoek.”

Bronnen: Biology Letters, UniSC, The Guardian

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!