Wetenschappers hebben de evolutionaire geschiedenis van zoenen in kaart gebracht. Uit hun analyse blijkt dat neanderthalers waarschijnlijk al zoenden, en mogelijk ook met de moderne mens.

Zoenen klinkt misschien als een activiteit die bij uitstek menselijk is, maar er zijn tientallen andere dierensoorten die ook (natte) smakkerds geven. Wetenschappers hebben geprobeerd de evolutionaire geschiedenis van de menselijke zoen te reconstrueren. In het vakblad Evolution and Human Behavior schrijven ze dat het gedrag misschien al zo’n 21 miljoen jaar geleden is ontstaan. Dat betekent dat neanderthalers, onze uitgestorven ‘neven’, waarschijnlijk ook al zoenden.

Lees ook:

• Neanderthalers aten mogelijk maden – en dat verklaart eigenaardigheden in hun botten
• Tongzoenen laat speeksel op elkaar lijken

Wat is zoenen?

Om de evolutie van zoenen te onderzoeken, moesten de wetenschappers eerst een goede definitie opstellen. Dat bleek vrij lastig, want er bestaat veel gedrag dat wel op kussen lijkt, maar iets heel anders is – zoals het delen van voorgekauwd voedsel of de ‘kusgevechten’ van roodbekjes.

Ze kwamen uiteindelijk op de volgende definitie uit: een zoen is een niet-agressieve interactie met gericht mond-op-mondcontact, waarbij de mond iets beweegt en geen voedsel wordt uitgewisseld.

Welke apen zoenen?

Vervolgens wilden de onderzoekers weten welke moderne primaten elkaar kussen. Daarvoor doken ze de bestaande literatuur in en bekeken ze uren aan videomateriaal op YouTube. Daaruit bleek dat vooral mensachtigen (Hominidae) zoenen, waaronder chimpansees, bonobo’s en orang-oetans.

Ze combineerden deze gegevens met de evolutionaire verwantschap tussen levende en uitgestorven primaten. Daaruit zou blijken dat het zoenen ergens tussen de 21,5 en 16,9 miljoen jaar geleden is geëvolueerd, in een voorouder van de mensachtigen.

Neanderthalers

Als het gedrag daadwerkelijk al zo oud is, is de kans groot dat neanderthalers ook al zoenden. En dat deden ze waarschijnlijk ook met vroege Homo sapiens, zeggen de onderzoekers. Uit eerdere studies bleek namelijk al dat beide soorten honderdduizenden jaren lang dezelfde stam van een bepaalde microbe in hun mond hadden. Dat kon alleen gebeuren als ze regelmatig speeksel uitwisselden. Mogelijk gebeurde dat via het delen van voedsel, maar het huidige onderzoek suggereert dat de speekseluitwisseling (ook) via het zoenen plaatsvond.

Dat vroege Homo sapiens en neanderthalers intiem contact hadden was al bekend. Moderne mensen hebben namelijk stukjes neanderthaler-DNA, wat betekent dat ze samen van bil gingen.

Niet alleen apen zoenen

Waarom zoenen is ontstaan, blijft nog steeds een raadsel. Er bestaan wel theorieën. Mogelijk diende het om de geschiktheid van een potentiële partner te beoordelen of verhoogde het de seksuele opwinding en daarmee ook de kans op bevruchting.

Apen zijn overigens niet de enige dieren die zoenen volgens de nieuwe definitie. Het gedrag komt onder meer ook voor bij wolven, albatrossen en ijsberen.

Bronnen: Evolution and Human Behavior, University of Oxford via EurekAlert!, The Guardian

Duik in de wereld van wetenschap, technologie en ruimtevaart met KIJK! Ontdek de meest fascinerende achtergronden, baanbrekende ontwikkelingen en de spannendste verhalen uit de ruimte.

Wil jij niets missen én profiteren van een scherpe aanbieding? Word nu lid van KIJK en lees meer voor minder!

Ga naar de aanbieding!