17 december 2025 07:00
Een CT-scan van een kaakbot met een bijennest (paars) in een van de tandkassen. Beeld: Lazaro Viñola López.
Paleontologen hebben voor het eerst fossiele botten ontdekt waarin een prehistorische bijensoort nesten heeft gemaakt.
Ongeveer 20.000 jaar geleden leefde er een uilenfamilie in een grot in de Dominicaanse Republiek. De vogels braakten regelmatig onverteerde resten van dieren uit, zoals haren, botten en nagels. Onder andere hutia’s (knaagdieren) stonden op het menu.
Paleontologen hebben in die grot nu kaakbotten van hutia’s ontdekt waarin bijen hun nesten hebben gemaakt. Zoiets is nog nooit eerder gezien. Ze schrijven over hun vondst in het vakblad Proceedings of the Royal Society B.
Lees ook:
Bij een bijennest zullen de meeste mensen denken aan honingraten die een grote kolonie huisvesten, maar lang niet alle bijensoorten doen dat, want veel leiden juist een solitair leven. Ze leggen hun eitjes in kleine holtes, die ze bijvoorbeeld graven in hout of de grond, en laten stuifmeel achter voor de larven om te eten.
De bijennesten die de onderzoekers nu hebben ontdekt, waren gemaakt in tandkassen – holtes in het kaakbot waarin normaal de tanden zitten. Het is de eerste keer dat er bijennesten zijn gevonden in botten.
De onderzoekers dachten eerst dat er zand en stof in de tandkassen zat, zoals vaak het geval is bij dit soort fossielen. Maar toen ze beter keken, bleek dat het spul er anders uitzag dan zand en stof dat toevallig in de holtes is verzameld. Het deed een van de onderzoekers denken aan de oude resten van een wespennest die hij ooit had bestudeerd.
Met een CT-scan konden de onderzoekers de binnenkant van de vermoedelijke nesten bekijken. De vorm en structuur leken sterk op de moddernesten die sommige hedendaagse bijensoorten maken. Ze zagen zelfs pollen die dienden als voedsel voor de larven. De onderzoekers vermoeden dat de bijen hun speeksel met zand en stof mengden om de nesten te maken. De binnenkant was bedekt met een wasachtige substantie, waardoor de nesten waterdicht waren – dit verraadde dat het bijennesten waren, en geen wespennesten.
Waarom kozen de bijen ervoor om hun eitjes in deze botten te leggen? Volgens de onderzoekers is de bodem in dit gebied ondiep, waardoor gravende bijen al snel op een ondoordringbare steenlaag stuiten. Waarschijnlijk kozen ze er daarom voor om hun nesten in de grot te maken. Daar kwamen ze toevallig de uitgebraakte botten tegen, en die bleken uitermate geschikt om nesten in te maken. Mogelijk waren de eitjes in de tandkassen beter beschermd tegen hongerige roofdieren zoals wespen.
Welke bijensoort deze nestjes heeft gemaakt, weten de onderzoekers niet. Ze hebben namelijk geen gefossiliseerde bijen aangetroffen. Dat verbaast ze overigens niet, aangezien de hete en vochtige omstandigheden in deze grot niet geschikt waren om de kleine delicate insectenlichamen te fossiliseren.
“Deze ontdekking laat zien hoe vreemd bijen kunnen zijn. Maar het laat ook zien dat je heel voorzichtig moet zijn als je naar fossielen kijkt”, zegt onderzoeker Viñola López in een persbericht. Als hij niet eerder een fossiel wespennest had gezien, had hij de nesten misschien gewoon uit de tandkassen geveegd tijdens het schoonmaken van de botten. “Zelfs als je voornamelijk op zoek bent naar fossielen van grotere gewervelde dieren, moet je ook letten op sporenfossielen die je informatie kunnen geven over ongewervelde dieren zoals insecten. Kennis over insecten kan je veel vertellen over een heel ecosysteem.”
De onderzoekers gaan nu de rest van de botten in de grot analyseren. Ze hebben daar al de fossiele resten van meer dan vijftig verschillende soorten aangetroffen.
Bronnen: Proceedings of the Royal Society B, Field Museum via EurekAlert!, Florida Musuem of Natural History via EurekAlert!
Duik in de wereld van wetenschap, technologie en ruimtevaart met KIJK! Ontdek de meest fascinerende achtergronden, baanbrekende ontwikkelingen en de spannendste verhalen uit de ruimte.
Wil jij niets missen én profiteren van een scherpe aanbieding? Word nu lid van KIJK en lees meer voor minder!
