Het internationale ruimtestation ISS viert vandaag zijn 25^e verjaardag. Een mooi moment om de balans op te maken. Wat heeft dit project van minstens 150 miljard euro de mensheid precies gebracht?

Op vrijdag 4 december 1998, om 3.35 uur ’s ochtends lokale tijd, is het zover: spaceshuttle Endeavour stijgt op vanaf Kennedy Space Center, Florida. In zijn laadruim: Unity, de eerste Amerikaanse module van wat zal uitgroeien tot het internationale ruimtestation ISS. Twee dagen later koppelt astronaut Bob Cabana de Unity-module met hulp van een robotarm aan Zarja, het Russische ISS-onderdeel dat al op 20 november is gelanceerd vanaf de Russische ruimtevaartbasis Baikonoer in Kazachstan.

Met het samenklikken van Zarja en Unity begint de bouw van het ISS. Nu, 25 jaar later, meet het ruimtelab zo’n 109 meter in de lengte en 73 meter in de breedte; even groot als een voetbalveld. Op aarde zou het gevaarte zo’n 450 ton wegen, maar in een baan om onze planeet op zo’n 400 kilometer hoogte is het zo goed als gewichtloos.

Het station bestaat uit zeventien modules met in totaal bijna 400 kubieke meter leefruimte, waarin zo’n 251 ruimtevaarders, afkomstig uit twintig landen, hebben gewoond en gewerkt. Daarmee is het ruimtelaboratorium een van de grootste internationale wetenschappelijke samenwerkingsprojecten tot nu toe. Kosten: minstens 150 miljard euro. Maar wat heeft 25 jaar ISS nu eigenlijk opgeleverd?

ISS is permanent bewoond

Eerst wat meer achtergrond. Het plan om samen een ruimtestation te bouwen, kwam als geroepen voor de twee grootste deelnemers: de VS en de Sovjet-Unie, later Rusland – in de jaren negentig nog de enige grote ruimtevaartnaties. Al vanaf de jaren zeventig had de Sovjet-Unie ervaring opgedaan met wonen, werken en onderzoek doen in ruimtestations. Maar na het instorten van de socialistische heilstaat in 1989 was de ruimtevaart in een financiële vrije val terechtgekomen.

De NASA stuurde aan op een samenwerking om de politieke toenadering tussen beide landen te bestendigen. En toch ook een beetje om te voorkomen dat armlastige Russische rakettenexperts een functie elders zouden zoeken, bijvoorbeeld in Iran of Noord-Korea. En natuurlijk om zelf ervaring op te doen met langdurig wonen en werken in de ruimte.

Terug naar het ISS. Na nog drie shuttlemissies om het prille station verder uit te bouwen arriveerden op 2 november 2000 de eerste langdurige bewoners: kosmonauten Joeri Gidzenko en Sergei Krikaljov, en astronaut en commandant Bill Shepherd, ofwel ‘Expeditie 1’. Sindsdien is het ISS permanent bewoond.

En waar hielden die bewoners zich dan mee bezig? Dat lees je in ons dubbeldikke winternummer met nieuwe vormgeving. Nu in de winkels of eenvoudig online te bestellen via de knop hieronder.

Tekst: Bruno van Wayenburg

Beeld: ESA/D. DUCRO