Picture Perfect: insecten met elektrische helmen?

Tim Tomassen

28 juli 2025 09:00

bochelcicade met vreemde helm

Om je werkweek goed te starten, elke maandag een tof wetenschappelijk of technisch beeld op onze site. Deze keer: vreemde helmen.

Wanneer je foto’s opzoekt van een bochelcicade, verschijnen er insecten op je beeldscherm die er allemaal anders uitzien. Ze dragen namelijk een ‘helm’, en die is per soort compleet verschillend. Ze worden daarom soms ook ‘helmcicaden’ genoemd. Hoewel het er vaak uitziet als een hoofddeksel, is het eigenlijk een vergroeiing van het voorste deel van hun borststuk.

De ‘helm’ zou meerdere functies hebben. Zo kan hij roofdieren afschrikken doordat de cicaden er groter of gevaarlijker uitzien. De uitgroeisels lijken vaak op bladeren, takken of doornen, waardoor de insecten minder opvallen. Ze zouden ook een signaalfunctie kunnen hebben, bijvoorbeeld om een geschikte partner te vinden.

Er bestaan zo’n 3200 soorten bochelcicaden. De meeste leven in tropische gebieden, maar enkele – zoals deze doorncicade – leven ook in Nederland en België. Beeld: JCoelho/CC BY 2.0.

Lees ook:

Superkracht

Vorige week verscheen een studie die suggereert dat de cicaden er elektrische velden mee opwekken en detecteren. Veel kleine landdieren zijn een beetje statisch geladen; bij insecten ontstaat dat doordat ze bijvoorbeeld tegen bladeren of bloemen wrijven, of wanneer hun vleugels tegen de lucht slaan.

De helmen zijn vergroeiingen van het borststuk van bochelcicaden. Beeld: Eduardo Angarita Muñoz/Getty Images.

Volgens de onderzoekers zorgen de uitbundige vormen van de ‘helmen’ ervoor dat er een sterker elektrisch veld om de cicaden ontstaat. Hierdoor kunnen ze de elektrische velden van andere insecten beter opmerken. Ze kunnen mogelijk zelfs onderscheid maken tussen bijen waarmee ze samenwerken en jagende wespen.

De onderzoekers benadrukken dat het om zeer zwakke elektrische ladingen gaat, dus het kan niet de enige manier zijn waarop de bochelcicaden andere insecten waarnemen. Het is volgens hen dan ook niet de enige verklaring voor de evolutie van de helmen, maar het zou mogelijk wel deels kunnen verklaren waarom ze zulke uitbundige vormen hebben aangenomen.

Een bochelcicade met iriserende kleuren
Beeld: Robert Oelman/Getty Images.

Openingsbeeld: Dustin Rhoades/Getty Images

Cover_KIJK_9_2025_website

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK! 

PODCAST

De inhoud op deze pagina wordt momenteel geblokkeerd om jouw cookie-keuzes te respecteren. Klik hier om jouw cookie-voorkeuren aan te passen en de inhoud te bekijken.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."