Abcdefg… Iedereen kent het liedje met de volgorde van het alfabet. Maar hoe is die eigenlijk ontstaan?

Het alfabet dat we gebruiken voor het Nederlands hebben we overgenomen van de Romeinen. Zij hadden het van de Grieken, die het op hun beurt weer van de Feniciërs hadden, een volk dat vanaf 2000 voor Christus in het huidige Libanon leefde. Bij elke overname werd wel ergens een letter, streepje of krulletje toegevoegd om het alfabet af te stemmen op de taal waar het voor werd gebruikt. Maar de volgorde van de letters is al die eeuwen hetzelfde gebleven.

Lees ook:

• Waarom ergeren we ons groen en geel?
• Sch-elm, sch-obbejak, sch-avuit… Toeval?

Teleurstellend

De eerste lettertekens zijn gebaseerd op Egyptische hiërogliefen. Dat waren eigenlijk geen letters, maar pictogrammen: plaatjes van concrete zaken. Wat de Feniciërs gedaan hebben, ongeveer 1100 jaar voor het begin van onze jaartelling, is letternamen geven aan die plaatjes. In hun alfabet was het eerste teken een afbeelding van een runderkop, en hun woord voor ‘rund’ was alef. Het ging verder met een plaatje van een huis, beth in het Fenicisch, en dan volgde een kameel, oftewel gimel. De plaatjes gingen symbool staan voor de eerste klank van het woord, en niet meer voor het afgebeelde dier of ding. En zo ontstond de oerversie van ons abc.

Goed, nu weet je hoe ons alfabet ooit is ontstaan, maar hoe zit het nou met die volgorde? Het teleurstellende antwoord is dat we dat niet weten. Misschien stonden de tekens in een volgorde die een logisch verhaaltje opleverden, zoiets als ‘het rund ging naar huis en zag daar een kameel’, zodat je het makkelijk kon onthouden. Maar bewijs voor deze theorie hebben we niet. Bedankt hoor, Feniciërs, voor dat handige alfabet, maar hadden jullie niet meteen even jullie gedachtegang op kunnen schrijven?

Deze vraag kon je vinden in KIJK 6-7/2023.

Ook een vraag voor de rubriek ‘KIJK Antwoordt’? Mail hem naar [email protected]. En in onze special geven we antwoord op 178 bijzondere, verrassende en boeiende vragen! Bestel hem hier! Of eenvoudig via de knop hieronder.

Tekst: Sterre Leufkens

Beeld: Magove/iStock/Getty Images