Zeeën en oceanen zijn overal om ons heen: het aardoppervlak bestaat voor 71 procent uit water en maar liefst 97 procent daarvan is zout. Maar wat is het verschil?

“Het belangrijkste onderscheid is de omvang”, zegt geoloog Martin Ziegler van de Universiteit Utrecht. “We noemen grote, diepe wateren oceanen en kleinere, ondiepe wateren zeeën.” De Noordzee is bijvoorbeeld gemiddeld 95 meter diep, de Middellandse Zee ongeveer 1500 meter en de oceanen zo’n 3,7 kilometer. Zeeën worden verder meestal deels ingesloten door land en zijn via een opening verbonden met een oceaan. Neem de Middellandse Zee. Die is via een kleine strook water, de straat van Gibraltar, verbonden met de Atlantische Oceaan.

Meer van KIJK Antwoordt:

• Waarom er op Hawaii ideale surfgolven zijn
• Wat gebeurt er als je met een badkuip de evenaar passeert?

Water mengt anders

Heeft dat verschil in omvang en geografie gevolgen voor de eigenschappen van het water? Ja, zegt Ziegler. Zo stroomt water in oceanen anders dan in zeeën. Variaties in warmte en in zoutgehalte brengen zowel oceanen als zeeën in beweging. Koud en zout water heeft een hogere dichtheid dan warm en zoet water. Door de zwaartekracht zinkt het water met een hogere dichtheid en duwt het water met een lagere dichtheid opzij. “In de oceanen rondom de polen is water relatief koud en zout”, vervolgt Ziegler. Alleen zoet water bevriest, waardoor zout water overblijft. Het koude, zoute water in de Noord-Atlantische Oceaan zinkt naar de bodem en stroomt vervolgens met een paar centimeter per seconde naar het zuiden en dan via Antarctica naar de Indische of Grote Oceaan.

Onderweg mengt het koude water door wind met oppervlaktewater dat is opgewarmd door de zon. Daardoor neemt de dichtheid geleidelijk weer af en komt het gezonken water omhoog. Eenmaal aan het oppervlak stroomt het langzaam terug naar de polen om het zinkende water daar te vervangen. Door die langzame zogenoemde transportband van de oceanen is het water daarin goed gemengd, legt Ziegler uit.

Maar zeeën zijn door hun ligging meestal afgesloten van die transportband en hebben hun eigen manier van mixen. Ziegler: “Er stroomt bijvoorbeeld veel zoet water vanuit de rivieren de Zwarte Zee in, maar dat wordt nauwelijks vermengd. Dat zoete water ligt door de lagere dichtheid als een laag bovenop het diepe, zoutere water.”

Deze vraag kon je vinden in KIJK 1/2023.

Ook een vraag voor de rubriek ‘KIJK Antwoordt’? Mail hem naar [email protected]. En in onze gloednieuwe special geven we antwoord op 178 bijzondere, verrassende en boeiende vragen! Bestel hem hier! Of eenvoudig via de knop hieronder.

Tekst: Laura Bergshoef

Beeld: Philip Thurston/Getty Images