In 1518 begonnen honderden mensen te dansen en konden niet meer stoppen, dit staat bekend als ‘de Dansplaag van 1518’. Wat was er aan de hand?
Alles begon met de arme Frau Troffea in de stad Straatsburg (in het huidige Frankrijk), die in juli van dat jaar woest begon te dansen en niet meer kon ophouden. Na een week had ze tientallen mede-dansers, binnen een maand waren het ruim vierhonderd mensen. Hartaanvallen, beroertes of uitputting maakten in de laatste fase soms wel vijftien slachtoffers per dag, melden bronnen uit die tijd.
Lees ook:
Heet bloed
Artsen weten het verschijnsel aan ‘te heet bloed’ en schreven als behandeling ‘meer dansen’ voor – ze dachten dat mensen die overtollige hitte zo kwijt zouden raken. Het stadsbestuur bouwde om die reden een podium en de gilden stelden hun gildehuizen open voor de dansers. Orkestjes zorgden voor de muzikale begeleiding.
Toen dat niet hielp, werd er massaal penitentie gedaan: muziek en dans in het openbaar werden verboden en de dansenden werden op wagens naar een schrijn van Sint-Vitus vervoerd, waar ze als boetedoening rond het beeld van de heilige liepen. Zo keerde de rust terug.
Massahysterie
Paracelsus, bekend arts en tijdgenoot, stelde dat het manische dansen een uiting was van vrouwen die in opstand kwamen tegen de onderdrukking door hun echtgenoten. Maar de schimmel moederkoren, die granen aantast, is langer en serieuzer als verdachte beschouwd. Besmetting daarmee veroorzaakt ‘kriebelziekte’ (ergotisme), met verschijnselen als hallucinaties en ongecontroleerde bewegingen.
De nu geaccepteerde verklaring is dat het massahysterie was, voortkomend uit stress door hongersnood en ziekte, in combinatie met het lokale geloof dat Sint-Vitus de geest van mensen kon overnemen en ze kon laten dansen.
Deze vraag kon je vinden in KIJK 4/2025.
Ook een vraag voor de rubriek ‘KIJK Antwoordt’? Mail hem naar info@kijkmagazine.nl. En in onze special geven we antwoord op 172 bijzondere, verrassende en boeiende vragen! Bestel hem hier! Of eenvoudig via de knop hieronder.
Tekst: Margot Reesink
Beeld: Hendrik De Hondt/Pieter Brueghel The Elder